Book Title: Shatavdhani Dhirajlal Shah Jivan Darshan
Author(s): Shantikumar J Bhatt, Ramanlal C Shah and others
Publisher: Dhirajlal Shah Sanman Samiti
View full book text
________________
શ્રી ધીરજલાલભાઈ
અને જ્યાં સુધી સરખું ન ગોઠવાય ત્યાં સુધી મેટ્રીકના છેલ્લા વર્ષમાં આ કુમારોને આસપાસની શાળામાં દાખલ કરીને ત્યાંથી મેટ્રીકની પરીક્ષા અપાવવી. તે સમયમાં પરીક્ષા લઈને બાળકે ગમે તે રણમાં દાખલ કરી શકાતા હતા.
છાત્રાલયના જૂના વિદ્યાથી ધીરજલાલભાઈ આ નાનકડી પ્રયોગશાળામાં શિક્ષક તરીકે જોડાયા. મૂળ ગામડાના. તેમના માતુશ્રી અત્યંત ધાર્મિક વૃત્તિના અને તેજસ્વી. દીકરાને ધનવૈભવને વારસ નહિ પણ ધર્મવૃત્તિ, જ્ઞાનજિજ્ઞાસા અને સેવાપરાયણને વાર આપે, તે અંકુરને આ વિદ્યા અને ચારિત્ર્યઘડતરના સુવાસિત વાતાવરણમાં પાંગરવાની તક મળી.
બાળકે તે ઉત્સાહથી થનગનતા હતા. બે-ત્રણ સાથીઓ સાથે ધીરજલાલભાઈ આ સંસ્થાને વિકસાવવા અને સ્થિર કરવા મંડી પડયા. સાહિત્યના શેખની સાથે જ તેમણે ચિત્રકળાના શોખને સારો વિકસાવ્યું હતું.
શાળાના વિદ્યાથીઓ ઓછા તેથી પિતાની રુચિ અને ઈચ્છા અનુસાર તેઓ વિદ્યા અને કારીગરીમાં સમય આપતા. શાળા બે પાળીમાં ચાલતી. સવારના ચારેક કલાક બૌદ્ધિક વિષયો લેવાતા અને બપોરે કલા-કારીગરી વગેરે વિષયો ચાલતા. વિદ્યાથીઓ ધીરજલાલભાઈને ચિત્રની ઉપાસના કરતા જોતા અને તેમાંથી પ્રેરણા મેળવતા. કંપઝીશન, ફીગર ડ્રોઈંગ, રંગમિલાવટ બધું તેમાંથી બાળકે આપે આપ શીખે. પ્રશ્નોત્તરી, વાતચિત, ટેળટપ્પા ચાલતા રહે, હાસ્યવિનેદ પણ થાય અને વિદ્યાથી શીખતે જાય. તે પિતે પણ ન જાણે એ રીતે સંસ્કાર સિંચાતા જાય. કારીગરીના-ધાતુ કતરકામ, ફેટવર્ક, નેતરકામ, સિલાઈકામ વગેરેના વર્ગો ચાલે. વિદ્યાથીએ હસે હોંસે તેમાં જાય. પિતાની અંદર રહેલી ભાવના અને શક્તિને અભિવ્યક્તિ મળે તેથી તેમને આનંદ સમાય નહિ. ધીરજલાલભાઈ બધા ઉદ્યોગના જાણકાર-વિદ્યાથીને ઉત્તેજન આપે, સૂચન કરે અને તેનું કામ બિરદાવે. કેઈ વાર વિદ્યાર્થીઓના કલા-કારીગરીનું પ્રદર્શન પણ ગોઠવે.
સાહિત્ય અને અધ્યયનને પણ ધીરજલાલભાઈને ઘણે શોખ. હસ્તલિખિત અંકેની પ્રવૃત્તિ તે એમની જ. વિદ્યાથીઓને લેખો લખવા કહે. વિદ્યાથીની કક્ષાને અનુરૂપ સંદર્ભ પુસ્તકોનાં નામ આપે. વિદ્યાથી ઉત્સાહપૂર્વક પુસ્તક વાંચે અને લેખ તૈયાર કરે–તેને ખબર પણ ન પડે તે રીતે અધ્યયન અને અધ્યાપન થઈ જાય.
તે જ અરસામાં શાળાની શરુઆતમાં હું શાળામાં શિક્ષણકાર્યમાં જોડાઈ બાળકોને અંગ્રેજી અને ગુજરાતી શીખવાડતી. તેમના ઉત્સાહથી અને રસથી મને આનંદ આવત. મને યાદ છે કે કવિતાના છંદ બાળકો ઉત્સાહપૂર્વક શીખતા, ધીરજલાલભાઈ પણ ગુજરાતી શીખવતા.
