Book Title: Shatavdhani Dhirajlal Shah Jivan Darshan
Author(s): Shantikumar J Bhatt, Ramanlal C Shah and others
Publisher: Dhirajlal Shah Sanman Samiti
View full book text
________________
શૈકસ !! 'સંસ્મરણા
૮૩
આ રીતે નાનપણમાં મેઘરાજજી મહારાજ, મગનલાલજી મહારાજ વગેરે સાયલા સંઘાડાના સ્થાનકવાસી સાધુએને પરિચય થયેલેા. જૈનધર્મોની હસ્તલિખિત પેાથી પહેલવહેલી તેમની પાસે જ જોયેલી. તે સવારે વ્યાખ્યાન આપતા. કેઈ પણ સૂત્ર-સિદ્ધાંતને ગ્રંથ વાંચવા અને તેના પર વિવેચન કરવું એ જૈનાની પરિભાષામાં વ્યાખ્યાન આપ્યું કહેવાય. અપેારે તેઓ રાસ વાંચતા. અહીં રાસને અ ગરમે કે નૃત્ય નહિ, પણુ કાવ્ય સમજવાના છે. કેાઈ પણ કથા કે ચિત્રની કાવ્યમય રચના કરી હાય અને તેને વિવિધ ઢાળેા કે દેશીભેામાં ગાઈ શકાતી હાય તેને જૈન સાહિત્યમાં રાસ કહેવામાં આવે છે. આવા રાસેા એકલી ગુજરાતી ભાષામાં જ ૧૫૦૦ કરતાં વધારે છે અને તેમાં મધ્યકાલીન યુગની ઘણીખરી દેશીએ સગ્રહાયેલી છે. સદ્ગત સાક્ષર શ્રી મેહનલાલ દલીચ દેશાઈએ પ્રાચીન ગ્રૂર કાવ્યસંગ્રહમાં આ રાસેામાંથી તારવેલી ૨૨૦૦ જેટલી દેશીઓની નાંધ આપેલી છે. રાષ્ટ્રીય શાયરની ખ્યાતિ પામેલા સદ્ગત ઝવેરચંદ મેઘાણી વારવાર કહેતા કે જેને ગુજરાતી લેાકસાહિત્યના અભ્યાસ કરવે। હાય, તેમણે જૈનાનું રાસસાહિત્ય જેવું. માટી ઉંમરે મેં આમાંનું ઘણું સાહિત્ય જોયેલું છે, એટલે સદ્ગત મેઘાણીના એ અભિપ્રાયનું સાકય હું સમજેલેા છું.
હવે પ્રસ્તુત વાત પર આવીએ. એ રાસ રસની ખાણુ જેવા હતા, તેમાંયે એ મહારાજે સાથે મળીને ઢાળ ગાય ત્યારે તા દિલડુ' ડાલીજ ઉઠતુ` ! હુ' એ રાસ સાંભળવા બધાની સાથે કેવી રીતે જતા, કયાં બેસતા, કેમ સાંભળતા, તે આજે પણ યાદ આવે છે. આ રાસ `સાંભળવા ગામના ઘણા લેાકેા આવતા, હરિજના પણ ઉપાશ્રય ખહાર શેરીમાં એક બાજુ બેસીને એ રાસ સાંભળતા. તેમાં પણ જેએ ભગતની સ’જ્ઞાથી એળખાતા તે રાસમાં આવવાનુ` કાઈ વાર ચૂકતા નહિ. મેં' આ રીતે ‘સવાઈકુમારને રાસ’ કકડે કકડે સાંભળ્યેા હતા.
ઠાકોરજીનુ* મંદિર :
અમારા ગામમાં ઠાકોરજીનુ' એક મ ંદિર હતું, તે ગામના પ્રમાણમાં ઠીક ગણાય. ત્યાં હું કેટલીક વાર સમવયસ્ક મિત્રા સાથે રમતે રમતા ચાહ્યા જતા અને સાય કાળે આરતી ઉતર્યા પછી બધાની સાથે રામ લક્ષ્મણ જાનકી, જય મેલે હનુમાનકી' એમ કહીને ચરણામૃત લેતા. આ વખતે રામ-લક્ષ્મણની ઘણી વાતા સાંભળેલી, એટલે તેમનુ નામ લેતાં એક જાતના આનદ આવતા.
ગામારા ઃ
આ મદિરની બહાર માટે એટલા હતા, તે જ અમારા ગામના મુખ્ય ચારા સાંજ પછી ત્યાં ઘણા લેાકેા ભેગા થતા અને નવીજૂની વાતા કરતા. કેઈ અમલદાર આવે તા એને માટે ખાટલે પણ ત્યાંજ ઢળાતા અને ગામમાં તરગાળા એટલે ભવાયા
