Book Title: Shatavdhani Dhirajlal Shah Jivan Darshan
Author(s): Shantikumar J Bhatt, Ramanlal C Shah and others
Publisher: Dhirajlal Shah Sanman Samiti
View full book text
________________
૧૦૩
શૈશવકાલનાં સંસ્મરણે ઔષધનાં કામમાં આવતી. અમારા પાડોશી વૈદરાજના છોકરા સાથે આ ઔષધિઓ ઓળખવા માટે : ઘણીવાર અહી આવતો. એ રીતે મેં વધારે નહિ તે ત્રીશ–પાંત્રીશ વનસ્પતિ તે ઓળખી જ હશે. આગળ પર વૈદ્યકને વ્યવસાય થયે ત્યારે આ જ્ઞાન કામ આવ્યું. સંઘરેલે સાપ પણ કામ લાગે છે, તે સંઘરેલા જ્ઞાનનું તે કહેવું જ શું? વળી સરોવર ટીપે ટીપે ભરાય છે, તેમ જ્ઞાનનો સંગ્રહ પણ છેડે થોડે જ થાય છે, તેથી જ્ઞાન મેળવવાની કઈ તક જતી કરવી નહિ. વાડીઓ:
ગામની સીમમાં કેટલીક વાડીઓ પણ હતી, જ્યાં કૂવાનાં પાણીથી મોલ પકવવામાં આવે તેને અમારે ત્યાં વાડી કહેવાતી. ત્યાં મોટા ભાગે ઘઉં પકવવામાં આવતાં અને પાણીના ધરિયે મૂળા પણ નંખાતા. એકાદ ક્યારામાં મરચાં, રીંગણ વગેરેનું પણ વાવેતર થતું. કૂવાનું પાણી સારું હોવાથી ઘણુ ગામલેકે અહીં કપડાં જોવા આવતા અને પાણી પણું ભરી જતા. એ વખતે બે ચાર મૂળા ઉબેળ્યા હોય કે ચેડાં મરચાં તેડ્યાં હોય તે ખાસ કઈ બોલતું નહિ. “એમાં શું?” કહીને ખેડૂત નભાવી લેતા. પરંતુ આજે કોઈ એ રીતે મૂળા ઉબળવાની કે મરચાં તેડવાની હિંમત કરે નહિ અને કરે તે ખેડૂતે ચલાવી લે નહિ, એ પણ નિશ્ચિત છે. પ્રથમ ભાતૃભાવ આજ રહ્યો છે જ ક્યાં? અને સંગ પણ બદલાયા છે ! વનપશુઓઃ
. ગામની સીમમાં હરણ, સસલાં, શિયાળ, સૂવર અને નાર દેવામાં આવતાં, તેમાં સુવર વકર્યો હોય ત્યારે ભારે પડત. આગળ બે મોટી દંતુડીઓ અને ઊંધુ ઘાલીને ડે. રસ્તામાં કઈ ભેટી ગયું હોય તે તરત ઢાળી દે. એક વાર વકરેલે સૂવર ગામની ગંજીમાં પેઠેલે, ત્યારે ગામ લેકે લાકડીઓ, ભાલા અને બંદુકો લઈને ગયેલા ને તેને હાંકી કાઢેલ. અમારે ત્યાં પશુ પર ગોળી ચલાવવાનું શક્ય ન હતું. મહાજનનો પાકો બંબસ્ત હતા, એટલે કે ઈ પ્રાણને મારી શકે નહિ. એ વખતનું દશ્ય મને હજી પણ યાદ છે.
નારને ઉપદ્રવ પ્રમાણમાં વધારે ગણાય, કારણ કે તે કેટલીક વખત ગામનાં પરવાડે આહેલાં બકરાં-ઘેટાંને ઉપાડી જતા અને ખેતરમાં સામાં મળે ત્યારે પણ લાગ મળે તે હુમલો કરી બેસતા. ખાસ કરીને “સાતનારી એટલે સાતનાર ભેગા થઈને શિકાર કરવા નીકળ્યા હોય ત્યારે બચવું મુશ્કેલ પડતું. પરંતુ ગામના યુવાને વાત કરતા કે અમે સાતનારી મળતાં કેવી બહાદુરીથી સામનો કરેલો. તે વખતે મેં સાંભળેલું કે નારનાં નેત્રે ઊંધા હોય છે ને તેને ગર્ભિણી સ્ત્રીની ખૂબ વાસ આવે છે. આ વાત કેટલી ખરી-ખોટી છે? એ તે કોઈ પ્રાણી નિષ્ણાત જ કહી શકે. મેં પિતે સાતનારી જોઈ નથી, પણ છૂટા નાર બે ત્રણ વખત જોયા છે. '
મારા બાળપણના કુદરતપ્રેમની આ ટૂંકી કથા છે, પણ તેમાંથી પાઠકને જાણવાનું જરૂર મળશે.
