________________
1 શતકનામા પંચમકર્મગ્રંથ છે બંધ વિચ્છેદ સ્થાન નવમે અને દશમે છે. ત્યાં એકેન્દ્રિય કરતા પણ ઓછો સ્થિતિબંધ હોવાથી અને ઉપશમશ્રેણીવાળા જીવો કરતાં તે તે સ્થાને ક્ષપકને અર્ધબંધ થતો હોવાથી આ પ્રકૃતિઓના જઘન્ય સ્થિતિબંધના સ્વામી લપક કહ્યા
વૈક્રિયષક : એકેન્દ્રિયથી ચતુરિન્દ્રિય સુધીના જીવો બાંધતા નથી. અને સંજ્ઞીને આઠમાં ગુણઠાણા સુધી અંત:કોડાકોડી સાગરોપમ બંધ છે. તેથી તેની અપેક્ષાએ અસંજ્ઞી પંચેન્દ્રિયને હીન બંધ હોય માટે સર્વ વિશુદ્ધ પર્યા. અસંજ્ઞી પંચે. સ્વામી છે. નરકદ્ધિકમાં ત~ાયોગ્ય વિશુદ્ધ પર્યા. અસંજ્ઞી જાણવા. वेउव्विछक्कि तं सहसताडियं जं असण्णिणो तेसिं નિયાäáફૂi વિરું વહૂિતિય નિલે (પંચસંગ્રહ દ્વાર પમું ગા.૪૯)
આહારકદ્ધિક અને જિનનામનો બંધ અસંશી સુધીના જીવો કરતા નથી. માટે સંજ્ઞી જીવો તેના સ્વામી કહ્યા. તેમાં પણ સર્વથી વધારે વિશુદ્ધિ ક્ષેપકને હોય માટે સર્વવિશુદ્ધ ક્ષપક અપૂર્વકરણ ગુણ.વાળા કહ્યા. આગળ તે પ્રકૃતિનો બંધ નથી માટે.
નરકાયુષ્યનો જઘન્ય સ્થિતિબંધ વિશુદ્ધિથી થાય માટે તત્કાયોગ્ય વિશુદ્ધ પર્યાપ્તા અસંજ્ઞી – સંજ્ઞી મનુષ્યતિર્યંચ કહ્યા. એકેન્દ્રિયાદિ જીવો દેવ - નરકાયુષ્ય બાંધે નહી. દેવ-નરકમાં જાય નહી માટે તેઓ તેના સ્વામી નથી.
મનુષ્યાયુષ્ય તિર્યંચાયુષ્યનો જઘન્ય સ્થિતિબંધ અંતર્મુહૂર્તનો હોય અને એકેન્દ્રિયાદિ સર્વે તિર્યંચ અને મનુષ્ય કરે. વળી આયુષ્ય બહુ સંક્લિષ્ટ પરિણામથી બંધાય નહી માટે તત્કાયોગ્ય સંકિલ્ક વિશેષણ કહ્યું છે.
દેવાયુષ્ય શુભ છે તેથી જઘન્ય સ્થિતિબંધ સંક્લિષ્ટ પરિણામથી થાય અને તેને ૫૦ પંચેન્દ્રિય તિર્યંચ મનુષ્યો જ બાંધે માટે ત~ાયોગ્ય સંક્લિષ્ટ પરિણામી મિથ્યાષ્ટિ પર્યાપ્તા અસંજ્ઞી-સંજ્ઞી મનુષ્યતિર્યંચ જાણવા.
બાકીની પ્રકૃતિઓ ચારગતિના જીવો બાંધે છે. પરંતુ સંજ્ઞીજીવોને આ પ્રકૃતિઓ આઠમા ગુણ. થી આગળ બંધાય નહી. અને આંઠમાં ગુણ સુધી અંત:કોડાકોડીથી ઓછો બંધ નથી. માટે સર્વથી અલ્પ બંધ બાદર પર્યાપ્તા એકેન્દ્રિયને હોય.
