________________
અનુભાગબંધના ભાંગા સાદિ વળી કાલાંતરે (એટલે જઘન્યથી અંતર્મુહૂર્તમાં અને ઉત્કૃષ્ટથી અસંખ્યકાળ) અતિ સક્લિષ્ટ પરિણામી મિથ્યાષ્ટિ સંજ્ઞી થાય ત્યારે અનુત્કૃષ્ટ અધુવ અને ઉત્કૃષ્ટની સાદિ. આમ બન્ને બંધ (ઉત્કૃષ્ટ-અનુત્કૃષ્ટ) સંસારમાં ૧ લા ગુણસ્થાનકે વારાફરતી પ્રાપ્ત થાય છે. માટે બન્ને બંધ સાદિ અને અધુવ છે.
આ ભાંગા સાંવ્યવહારિક રાશિવાળા જીવની અપેક્ષાએ કહ્યા છે. અસાંવ્યવહારિક નિત્યનિગોદની વિવક્ષાએ ભાંગા કહેવામાં આવતા નથી. નહી તો અનુત્કૃષ્ટ રસબંધ અનાદિ અનંત પણ ઘટે.
ગોત્રકર્મના અજઘન્ય અને અનુત્કૃષ્ટ ચાર પ્રકારે અને જઘન્ય અને ઉત્કૃષ્ટ સાદિ અને અધુવ એમ બે પ્રકારે છે તે આ પ્રમાણે : સાતમી નારકીનો જીવ સમ્યકત્વની સન્મુખ થયેલો મિથ્યાત્વના ચરમ સમયે વર્તતો વિશુદ્ધિ વધારે હોવાથી નીચગોત્રની અપેક્ષાએ ગોત્રકર્મનો જઘન્ય રસબંધ કરે ત્યારે જઘન્યની સાદિ. સમ્યકત્વ પામે ત્યારે ગોત્રકર્મનો જઘન્ય અધુવ, કારણકે સમ્યકત્વ પામે ત્યારે ઉચ્ચગોત્રનો અજઘન્ય રસ બંધ થાય પણ જઘન્ય રસ ન બંધાય માટે જઘન્ય અધુવ અને અજઘન્યની સાદિ અનાદિકાળથી મિથ્યાત્વે રહેલાને અજઘન્ય અનાદિ. અભવ્યને ધ્રુવ. ભવ્ય જ્યારે નીચગોત્રનો જઘન્ય રસ બંધ કરે ત્યારે અથવા ૧૧માં ગુણઠાણે અબંધસ્થાન પામે ત્યારે અજઘન્ય અધુવ. | લપકને સૂક્ષ્મસંપાયના ચરમ સમયે ઉચ્ચગોત્રની અપેક્ષાએ ગોત્રકર્મનો ઉત્કૃષ્ટરસબંધ થાય ત્યારે ઉત્કૃષ્ટની સાદિ, બીજા સમયે બંધ વિચ્છેદ થવાથી ઉત્કૃષ્ટ અધુવ. ઉપશમશ્રેણીમાં અબંધ થઈ ત્યાંથી પડી ૧૦મે ગુણઠાણે અથવા ભવક્ષયે ચોથે ગુણઠાણે આવે ત્યારે અનુત્કૃષ્ટની સાદિ, અનાદિકાળથી મિથ્યાત્વે રહેલાને અનુત્કૃષ્ટ અનાદિ, અભવ્યને ધ્રુવ અને ભવ્ય જ્યારે બંધ વિચ્છેદ સ્થાન પામે અથવા ઉત્કૃષ્ટ બંધ કરે ત્યારે અનુત્કૃષ્ટ અધુવ. આ પ્રમાણે ગોત્રકર્મના જઘન્યાદિના સર્વ ભાંગા થયા.
આયુષ્યકર્મ અને શેષ અધુવબંધી ૭૩ પ્રકૃતિનો જઘન્ય, અજઘન્ય, ઉત્કૃષ્ટ અને અનુત્કૃષ્ટ એ ચારે પ્રકારનો રસબંધ સાદિ અને અધુવ જ છે કારણકે
