________________
શતકનામા પંચમકર્મગ્રંથ
૬ઠ્ઠાભાગ સુધીના નામકર્મની જિનનામ સહિત દેવગતિ પાયોગ્ય ૨૯ ઉત્તર પ્રકૃતિ બાંધતા ઉત્કૃષ્ટ યોગવાળા મનુષ્ય ઉત્કૃષ્ટ પ્રદે બંધ કરે.
આહારકદ્વિક :- ઉત્કૃષ્ટયોગી, સાવિધબંધક દેવગતિ પ્રાયોગ્ય ૩૦ના બંધક ૭મા તથા ૮માના ૬ઢાભાગ સુધીના ગુણઠાણવાળા અપ્રમત્ત મુનિ ઉત્કૃષ્ટ પ્રદેશબંધ કરે છે.
આ ૫૪ પ્રકૃતિઓ સિવાયની શેષ ૬૬ પ્રકૃતિઓના ઉત્કૃષ્ટ પ્રદેશના બંધ મિથ્યાદૃષ્ટિ જીવો છે. એમ સામાન્યથી કહ્યું તો પણ તેમાં વિશેષતા છે તે કહે છે. નામકર્મની ૫૩ પ્રકૃતિમાં ઉત્કૃષ્ટયોગી, સમવિધબંધક, એ બે વિશેષણ સહિત પોતાની (નામકર્મની) અલ્પપ્રકૃતિના બંધક હોય તેને ઉત્કૃષ્ટ પ્રદેશબંધ હોય છે તે આ પ્રમાણે :
તિર્યંચદ્રિકાદિ૧ ૨૫ના અપર્યાપ્તા એકેન્દ્રિય પ્રાયોગ્ય ૨૩ ના બંધક મનુષ્ય અ તિર્યંચ છે. પરંતુ દેવો કે નારકો નથી. કારણકે ના૨ક તો એકેન્દ્રિય. પ્રાયોગ્ય બંધ કરતા નથી. અને દેવ અપર્યાપ્તા એકેન્દ્રિય પ્રાયોગ્ય બંધ કરે નહિ માટે.
પર્યાપ્ત પરાઘાત, ઉચ્છવાસ, સ્થિર, શુભ આ પાંચ પ્રકૃતિમાં પર્યાપ્તા એકેન્દ્રિય પ્રાયોગ્ય ૨૫ના બંધક મનુષ્ય તિર્યંચ અને દેવ છે. ના૨કી ૨૫નું બંધસ્થાનક ન બાંધે માટે નારકનું વર્જન કર્યું છે.
મનુષ્યદ્ધિક, વિકલેન્દ્રિયત્રિક, પંચેન્દ્રિયજાતિ, ઔદારિક અંગોપાંગ, છેવ સંઘયણ, અને ત્રસ-૯ પ્રકૃતિના મનુષ્ય અને તિર્યંચ, નામકર્મની મનુષ્ય કે તિર્યંચ પ્રાયોગ્ય ૨૫નો બંધ કરે ત્યારે ઉત્કૃષ્ટ પ્રદેશબંધ હોય છે. દેવ કે નારક આ નવ પ્રકૃતિનો ઉત્કૃષ્ટ પ્રદેશબંધ ન કરે કારણકે આ ૨૫નુ બંધસ્થાનક અપર્યાપ્તા મનુષ્ય કે તિર્યંચ પ્રાયોગ્ય છે. દેવો નારકો અપર્યાપ્તા મનુષ્ય કે તિર્યંચ પ્રાયોગ્ય બંધ કરે નહિ તેથી મનુષ્ય તિર્યંચ કહ્યા છે.
૧. ૨૫ પ્રકૃતિના નામ આગળ સ્વામી લખેલ છે તેમાં લખ્યા છે (પે. ૧૮૭)
181
