________________
અનુભાગબંધના ભાંગા
આ આઠ પ્રકૃતિનો ઉત્કૃષ્ટ રસબંધ ભપકને અપૂર્વકરણ ગુણઠાણાના ૬ઝા ભાગના ચરમ સમયે હોય છે. જ્યારે ઉત્કૃષ્ટ બંધ કરે ત્યારે ઉત્કૃષ્ટની સાદિ અને બીજા સમયે બંધ વિચ્છેદ થાય ત્યારે ઉત્કૃષ્ટ અધુવ ઓ આઠ પ્રકૃતિનો જઘન્ય રસ સંક્લિષ્ટતાથી બંધાય, સંજ્ઞી પંચેન્દ્રિય અતિ સંક્લિષ્ટ પરિણામી મિથ્યાત્વી થાય ત્યારે આ આઠ પ્રકૃતિનો જઘન્ય રસ બાંધે છે જ્યારે જઘન્ય રસ બાંધે ત્યારે જઘન્યની સાદિ, સંક્લિષ્ટ પરિણામ એક અથવા ૨ સમય રહે. પછી કંઈક ઓછો સંક્લિષ્ટ પરિણામ આવે ત્યારે અજઘન્ય રસ બાંધે ત્યારે અજઘન્યની સાદિ અને જઘન્ય અધુવ વળી કાલાંતરે સંજ્ઞી સંક્લિષ્ટ પરિણામી થાય ત્યારે અજઘન્ય અધુવ અને જઘન્યની સાદિ, આ રીતે બન્ને બંધ સંસારમાં વારાફરતી થાય માટે બંન્ને બંધ સાદિ અને અધુવ બે પ્રકારે છે.
નામ અને વેદનીયકર્મનો ઉત્કૃષ્ટ બંધ બે પ્રકારે છે તે આ પ્રમાણે શાતા વેદનીય અને યશનામ કર્મને આશ્રયીને ક્ષપક જ ૧૦માના ચરમ સમયે ઉત્કૃષ્ટ બંધ કરે. આ બે પ્રકૃતિ શુભ હોવાથી ઉત્કૃષ્ટ રસ વિશુદ્ધિથી બંધાય. લપકને વિશુદ્ધિ વધારે હોવાથી જ્યારે ઉત્કૃષ્ટ રસબંધ કરે ત્યારે ઉત્કૃષ્ટની સાદિ બીજા સમયે ૧૨મા ગુણઠાણે કષાય ન હોવાથી રસબંધ થાય નહિ તેથી ઉત્કૃષ્ટ અધુવ.
અનુત્કૃષ્ટ રસ ચાર પ્રકારે છે. તે આ પ્રમાણે. ઉપશમશ્રેણીમાં ૧૧મે ગુણઠાણે રસબંધ થાય નહિ ત્યાંથી પડી ૧૦ મે આવે અથવા મૃત્યુપામી ચોથે ગુણઠાણે જાય ત્યારે અનુત્કૃષ્ટની સાદિ, અનાદિકાળથી મિથ્યાત્વે રહેલાને અનુત્કૃષ્ટની અનાદિ, અભવ્યને ધ્રુવ અને ભવ્યજીવ ક્ષપકશ્રેણીમાં ૧૨ મે ગુણસ્થાને અથવા ઉપશમશ્રેણીમાં ૧૧ મે ગુણઠાણે રસ ન બાંધે ત્યારે અનુત્કૃષ્ટ અધુવ.
જઘન્ય અને અજઘન્ય બંધ સાદિ અને અધુવ એમ બે જ પ્રકારે છે. પરાવર્તમાન, મધ્યમ પરિણામી, મિથ્યાષ્ટિને જઘન્ય રસબંધ હોય. જ્યારે જઘન્ય રસ બાંધે ત્યારે જઘન્યની સાદિ, પરાવર્તમાન પરિણામમાંથી વિશુદ્ધ અથવા સંક્લિષ્ટ પરિણામ આવે ત્યારે અજઘન્યની સાદિ અને જઘન્ય અધુવ. કાલાંતરે ફરી પરાવર્તમાન મધ્યમ પરિણામ આવે ત્યારે મિથ્યાત્વ ગુણઠાણે અજઘન્ય
126
