________________
શતકનામા પંચમકર્મગ્રંથ
તેજસ ચતુષ્ક, જિનનામ, સાતા વેદનીય, સમચતુરઅસંસ્થાન, પરાઘાતનામ, ત્રસદશક, પંચેન્દ્રિયજાતિ, ઉચ્છવાસનામ અને ઉચ્ચગોત્ર એ બત્રીસ પ્રકૃતિ નો ઉત્કૃષ્ટ રસબંધ (સૂક્ષ્મસંપરાય અને અપૂર્વકરણ ગુણઠાણાવાળા) ક્ષપક કરે ૬૭
વિવરણ :- આ બત્રીસ પ્રકૃતિ શુભ છે. તેથી તેનો ઉત્કૃષ્ટરસ વિશુદ્ધિથી બંધાય આ બત્રીસ પ્રકૃતિમાંથી યશનામ ઉચ્ચગોત્ર અને શાતાવેદનીય સિવાયની ૨૯ પ્રકૃતિના અતિ વિશુદ્ધ ક્ષપક અપૂર્વકરણ સ્વબંધ વિચ્છેદ સમયે ઉત્કૃષ્ટ રસ બાંધે કારણકે શુભપ્રકૃતિ હોવાથી વિશુદ્ધ પરિણામવાળા જીવ જાણવા. આઠમા ગુણઠાણે ક્ષપક અને ઉપશામક એમ બન્ને પ્રકારના જીવો હોય છે. તેમાં ઉપશામક કરતાં ક્ષેપકને વિશુદ્ધિ વધારે હોય છે. અપૂર્વકરણમાં પણ પ્રતિસમયે અનંતગુણી વિશુદ્ધિ હોય તેથી પોતાના બંધના વિચ્છેદ સમયે સૌથી વધારે વિશુદ્ધિ હોય છે એટલે કે આ ૨૯ પ્રકૃતિનો ઉત્કૃષ્ટરસ આઠમાના છઠ્ઠા ભાગે હોય છે. શેષ ૩ ઉચ્ચગોત્ર, યશ અને શાતાવેદનીયનો ઉત્કૃષ્ટ રસ સૂક્ષ્મસંપરાયના ચરમ સમયે ક્ષપકને હોય છે.
तमतमगा उज्जो सम्मसुरा मणुअउरलदुगवइरं । अपमत्तो अमराउं, चउगइ मिच्छा उ सेसाणं 168॥
તમતમ - તમસ્તમઃ પ્રભાનરકના જીવો. ' સમ્મસુરી – સમ્યગદષ્ટિ દેવ
૪ - દેવાયુને અર્થ - તમસ્તમઃ પ્રભા નરકનાજીવો ઉદ્યોત નામકર્મને ઉત્કૃષ્ટ રસ બાંધે, સમ્યગ્દષ્ટિ દેવ મનુષ્યદ્ધિક ઔદારિકદ્ધિક અને વજઋષભનારા સંઘયણને ઉત્કૃષ્ટ રસેબાંધે અપ્રમત્ત યતિ દેવાયુને અને ઉત્કૃષ્ટ કષાયવાળા મિથ્યાદષ્ટિ જીવો બાકીની (૬૮ પ્રકૃતિ) નો ઉત્કૃષ્ટ રસબંધ કરે.
વિવરણ - ઉદ્યોતનામ કર્મ એ શુભ પ્રકૃતિ છે તેથી તેનો ઉત્કૃષ્ટ રસ વિશુદ્ધિથી બંધાય. તિર્યંચગતિની સાથે જ ઉદ્યોતનામ બંધાય છે. સાતમી નારકનો નરક સમ્યકત્વની સન્મુખ થયેલો હોય એટલે કે મિથ્યાત્વના ચરમ સમયે વર્તતો (૧) તેજસ ચતુષ્ક: તેજસ, કાર્મણ, અગુરુલઘુ, નિર્માણ
13.
