________________
યોગનું વર્ણન अपजत्ततसुक्कोसो पज्जजहनिअरु एव ठिइठाणा | अपजेअर संखगुणा, परमपजबिए असंखगुणा ॥५४॥
રૂચ - ઉત્કૃષ્ટયોગ વિતા - સ્થિતિસ્થાનો અર્થ - તે થકી અપર્યાપા ત્રસનો ઉત્કૃષ્ટ યોગ, પર્યાપ્તા ત્રસનો જઘન્ય અને ઉત્કૃષ્ટ યોગ સંખ્યાત ગુણ અનુક્રમે હોય છે. એ પ્રકારે (સૂક્ષ્મ એકેન્દ્રિયાદિ જીવના અનુક્રમે) સ્થિતિના સ્થાનો કહેવા ત્યાં (પૂર્વોક્ત સૂક્ષ્મ બાદર એકેન્દ્રિયાદિ) અપર્યાપ્તા કરતા પર્યાપ્તાના સંખ્યાતગુણ કહેવા પરંતુ અપર્યાપ્તા બેઈન્દ્રિયને વિષે અસંખ્યાત ગુણ કહેવાં પત્તા વિવરણ :- આ યોગનું અલ્પબહુત શ્રી ભગવતીજીના ૨૫માં શતકના પહેલા ઉદેશે કહ્યું છે. ત્યાં પર્યાપ્તાના જઘન્યયોગ કરતા અપર્યાપ્તાનો ઉત્કૃષ્ટ યોગ અધિક કહ્યો છે. બીજા બોલોમાં પણ ક્રમમાં કેટલાક ફેરફાર છે. છતાં અહીં કર્મપ્રકૃતિ આદિના આધારે બતાવેલ છે. તત્વ કેવલીગમ્ય.
કર્મપ્રકૃતિ આદિ ગ્રંથોમાં યોગના પર્યાયવાચી શબ્દો વીર્ય - ઉત્સાહ- બલ - પરાક્રમ - ચેષ્ટા - શક્તિ - સામર્થ્ય વિગેરે છે.
કેવલી ભગવાનને પણ યોગ વ્યાપાર છે. તેથી જ કર્મબંધ તેર ગુણસ્થાનક સુધી કહ્યો છે. જો કે શક્તિરૂપ વીર્ય કેવલી ભગવાનને અનંત છે. પરંતુ પ્રવૃત્તિરૂપ વીર્ય વ્યાપાર દરેક આત્મ પ્રદેશમાં અસંખ્યાતો જાણવો. આ રીતે સંક્ષેપમાં યોગનું વર્ણન કર્યું.
યોગનું અલ્પબદુત્વ ૧ સૂક્ષ્મ અપર્યા.એક.નો ઉત્પત્તિના પ્રથમ સમયનો જઘન્ય યોગ ૨ બાદર અપર્યા.એકેનો ઉત્પત્તિના પ્રથમ સમયનો જઘન્ય યોગ અસંખ્ય ગુણો ૩ અપર્યા બેઈ. ઉત્પત્તિના પ્રથમ સમયનો જઘન્ય યોગ અસંખ્યગુણો ૪ અપર્યા તે ઈ. ઉત્પત્તિના પ્રથમ સમયનો જઘન્ય યોગ અસંખ્ય ગુણો ૫ અપર્યા ચ6. ઉત્પત્તિનાં પ્રથમ સમય જઘન્ય યોગ અસંખ્યગુણો ૬ અપર્યા અસંજ્ઞી પંચે ઉત્પત્તિના પ્રથમ સમયનો જઘન્ય યોગ અસંખ્યગુણો
સર્વથીઅલ્પ.
SS
