________________
ઉત્કૃષ્ટ સ્થિતિબંધસ્વામિત્વ
અવતરણ–આ ગાથાના પૂર્વાર્ધમાં ઉત્કૃષ્ટસ્થિતિબંધ કરનાર જવસ્વામિત્વ કહીને ઉત્તરાર્ધમાં (છેલ્લી અર્ધી ગાથામાં) જઘન્યસ્થિતિબંધનું સ્વામિત્વ ગુણસ્થાનની અપેક્ષાએ કહે છેतिरिउरलदुगुज्जोयं, छिवट्ठ सुरनिरय सेस चउगइआ। आहारजिएमपुव्वो, नियट्टि संजलण पुरिस लहुं ॥४४॥
થાર્થ –તિર્યંચદ્રિક, ઔદારિકટ્રિક, ઉદ્યોત અને છેવટહુ સંઘયણ એ ૬ પ્રકૃતિને ઉ૦ સ્થિતિબંધ કરનાર દેવ અને નારકો છે. આહારદ્ધિક અને જિનનામ એ ૩ પ્રકૃતિને જઘન્યસ્થિતિબંધ કરનાર અપૂર્વકરણગુણસ્થાનવાળા છે અને સંજવલનના ૪ કષાય તથા પુરુષવેદ એ ૫ પ્રકૃતિને જઘન્યસ્થિતિબંધ કરનાર અનિવૃત્તિગુણસ્થાનવાળા છે. ૪૪.
ઉષ્ટ સ્થિતિબંધસ્વામિત્વ-ચાલુ વિશેષાર્થ –ત્તિર્યર ૨–ૌરા૨-૩ો-સેવા એ ૬ પ્રકૃતિની ઉત્કૃષ્ટસ્થિતિ (૨૦ કોડાકડિ સાગરોપમસ્થિતિ) દેવ અતે નારકે ઉત્કૃષ્ટસંકલેશમાં વર્તતા છતાં બાંધે છે. મનુષ્ય તિર્થ એ ૬ પ્રકૃતિગ્ય ઉત્કૃષ્ટસંકલેશમાં વતે તે ૧૮ કેડાર્કડિ સાગરોપમ જેટલી જ સ્થિતિ બાંધે, અને એથી અધિક સંકલેશમાં વતે તે નરકાગ્ય પ્રકૃતિઓ બાંધે છે, માટે એ ૬ પ્રકૃતિના ઉ૦ સ્થિતિબંધક દેવનારક કહ્યા છે.
જે કે એ ૬ પ્રકૃતિના ઉ૦ સ્થિતિબંધક દેવનારક સામાન્યથી કહ્યા છે, પરન્તુ વિશેષતઃ વિચારીએ તે સેવાર્તા અને ઔદા ઉપાંગ એ બે પ્રકૃતિના ઉ૦ સ્થિતિબંધક ઈશાનથી
