________________
પલ્યોપમ-સાગરોપમનું સ્વરૂપ
૩૦e
પલ્યોપમ વોદિ (મા) દ્વીપ-સમુદ્રોની સંખ્યાનું પ્રમાણ જાણવામાં ઉપયેગી થાય છે, અદ્ધાપપમ ૩ (ભા)= જેનાં આયુષ્યનું પ્રમાણ જાણવામાં ઉપયોગી છે, અને ક્ષેત્ર પલ્યોપમ તાર્ પરિમા –ત્રસાદિ જીવદ્રાનું પ્રમાણ જાણવામાં ઉપયોગી છે. ૮૫.
વિશેષાર્થ –ન્ય એટલે ધાન્ય ભરી રાખવાને પાલાને સાટો અર્થાત્ વાંસની ચીપિ વિગેરેની મેટી સાદડી બનાવી તેને ગોળાકારે ઊભી કરી અંદર ધાન્ય ભરી રાખે છે તે સાદડીને ગોળાકાર તે પલ્ય, અને તે પલ્ય સરખી ૩૫+=ઉપમા વાળા પ્રમાણ (કાળપ્રમાણ) ને પોપમ કહે છે તે સંક્ષેપમાં આ પ્રમાણે -
૧ બાદર ઉદ્દાર પલ્યોપમ ઉત્સધાંગુલના માપથી ૧ જન લંબાઈ-પહોળાઈવાળે અને ૧ જન ઊંડે એ વૃત્ત આકારવાળે કૂ ૧ થી ૭ દિવસના યુગલિકના ઉગેલા વાળના (એક અંગુલપ્રમાણ વાળના સાતવાર ૮-૮ ખંડ કરતાં જે ૨૦૯૭૧૫ર ખંડ થાય તેવા નાના) ખંડ કકડા વડે અત્યંત નિબિડ-ગાઢ રીતે ભરે, તેમાં ૧૬*સંખ્યાત વાળાગ્ર સમાય છે. તે દરેક વાલાનેરમખંડને એક સમયે એકેક પ્રમાણે કૂવામાંથી બહાર કાઢતા જેટલા (સંખ્યાત) સમય લાગે તેટલા (સંખ્યાત) સમયપ્રમાણને કાળ તે વાત રદ્ધાપોપ અને તેવા ૧૦ કેટા
૧૬૪. સંપૂર્ણ કુવામાં ૩૩ ક્રોડ, ૭ લાખ, ૬૨ હજાર, ૧૦૪ (૩૩૦૭૬૨૧૦૪) કેડાછેડી કડાકડી, ૨૪૬૫૬૨૫ કડાછેડીકેડી, ૪૨૧૯૯૬૦ કેડાછેડી, ૯૭૫૩૬ ૦૦ કોડ રેમખંડ સમાય છે,
