________________
ક્ષયાપશમભાવ
જે કાઈ પ્રકૃતિ વિપાકથી ઉદય રહિત હોય ત્યારે ( દેશધાતીરૂપે અની પરપ્રકૃતિમાં ઉય આવી નિરવા રૂપ ) સધાતી સ્પર્ધાના શ્ય અને દેશધાતીરૂપે નહી બનેલા સધાતી સ્પર્ધકોના અનુયરૂપ ઉપશમ એ બન્ને ભાવ સમકાળે એક જ પ્રકૃતિમાં વતા હોવાથી તે પ્રકૃતિના શ્યોપરામ ભાવ ગણાય છે, તેમ જ આ ક્ષયાપશમભાવ પ્રવર્તતી વખતે રસાય ન હોવાથી તે શુદ્ધ ચોપરામમય ગણાય છે. એ પ્રમાણે એ ૧૩ પ્રકૃતિઓમાં ઉદયાનુવિદ્ધ અને શુદ્ધ એ બન્ને પ્રકારના ક્ષયાપશમ સ્પષ્ટ રીતે કહ્યા.
૩૯૯
અહી' ઉદ્દેશ યોરામ સમ્યક્ત્વ સમજાવવાના હતા, પરન્તુ પ્રસંગથી ઘાતિ પ્રકૃતિઓના ક્ષયાપશમનું તથા તેથી ઉત્પન્ન થયેલ ક્ષયે પશમભાવનું પણ સ્વરૂપ કિંચિત્ કહેવાયુ છે. વિસ્તરાર્થીએ વિશેષાવશ્યક, ૫'ચસ'ગ્રહ આદિક ગ્રંથામાં કહેલા ક્ષયેાપશમના અર્થની તારવણીથી જાણવા ચેાગ્ય છે. इति क्षयोपशमभावस्य स्वरूपम् ।
चारित्रमोहनीयसंबंधी उपशम-श्रेणीनु स्वरूप ઉપશમશ્રેણિના પ્રારંભ કરનાર જીવ સવથી પ્રથમ ૪ અનંતાનુબંધી કષાયના ઉપશમ ( સર્વોપશ્ચમ) કરે છે. તેનું કિંચિત્ સ્વરૂપ આ પ્રમાણે
૪ અનંતાનુબંધીની સર્વોપામના
અનંતાનુબ ંધિ ૪ કષાયના ઉપશમ કરવા માટે પ્રથમ યથાપ્રવૃત્તાપ્તિ ૩ કરણ કરી ત્રીજા અનિવ્રુત્તિકરણમાં અન્તરકરણ કરે, અને અનિવૃત્તિકરણના કાળ પૂર્ણ થયે અનંતાનુ ધિ
