________________
શતકનામા પાંચમ કગ્રન્થ-વિશેષાથ સહિત
નિમિત્તક મતિજ્ઞાનાવરણના બ`ધ લેાકાકાશના અસંખ્ય આકાશપ્રદેશ જેટલા ભેદવાળા ગણાય અને યાગસ્થાના તે લેાકાકાશમાંની એક જ આકાશપ્રદેશની ૫ક્તિરૂપ સૂત્રીશ્રેણિ ના અસંખ્યાતમા ભાગ જેટલાં છે, તેથી યાગસ્થાના અલ્પ, અને મતિજ્ઞાનાવરણરૂપ એક પ્રકૃતિમ ધના ભેદ અસગુણા છે. એ પ્રમાણે જેમ મતિજ્ઞાનાવરણના ભેદ અસ`ખ્યગુણા છે તે પ્રમાણે ક્ષેત્રાદિના નિમિત્ત વડે બંધ અથવા ઉદયની વિચિત્રતાવાળા શ્રુતજ્ઞાનાવરણ પ્રકૃતિના ભેદ પણ યાગસ્થાનાથી અસ`ખ્યગુણા છે. તેમ જ અવધિજ્ઞાનાવરણાદિ શેષ ૧૧૮ પ્રકૃતિના પ્રત્યેકના ખધ ભેદ અથવા ઉદ્દયભેદ્ય ક્ષેત્રાદ્વિ નિમિત્ત વડે અસંખ્યગુણુ અસંખ્ય ગુણુ જાણવા. પરન્તુ અહીં તફાવત એ જ કે કોઈ પ્રકૃતિને અંગે લોકના ૧૭૭ અસંખ્યાતમા ભાગ, કોઈ પ્રકૃતિને અંગે ૧૭૮ અસ`ખ્યલેાકાકાશ ઇત્યાદિ રીતે વિચિત્ર ક્ષેત્રભેદો પણ યથાસ`ભવ વિચારવા, કારણ કે સ` પ્રકૃતિને અંગે એક જ
૩૪૨
જેટલા ક્ષેત્રભેદ ગણ્યા છે. પરંતુ આ મતિજ્ઞાનાવરણના સંબંધમાં ક્ષેત્રભેદ કહ્યા નથી તેથી અહી મતિજ્ઞાની વાના વ્યાપ્તિ જેટલું લાકાકાશપ્રમાણ ક્ષેત્ર કેવળ દ્રષ્ટાન્તરૂપે કહ્યું છે, તેથી મતિનુ ક્ષેત્ર એટલું જ નહિં પરંતુ અવધિજ્ઞાનાવરણ જેટલું અસ`ખ્ય લેકપ્રમાણ સંભવે છે. સ્પષ્ટ નિર્ણય શ્રી બહુશ્રુતગમ્ય.
૧૭૭. ચાર આનુપૂર્વી તે અંગે એટલુ જ ક્ષેત્ર ગણાય છે.
૧૭૮. અવધિજ્ઞાનાવરણતે અંગે એ જ ક્ષેત્ર ગણાય છે, અને શેષ પ્રકૃતિને પણ પ્રાયઃ એ જ ક્ષેત્ર સભવે છે, કારણ કે ક્ષેત્રના તફાવતવાળી ૪ આનુપૂર્વી એનુ` ક્ષેત્ર શાસ્ત્રમાં વિશેષતા તરીકે ( રૂતિ વિશેષ: વાકયથી ) જુદું કહ્યું છે માટે. સ્પષ્ટ નિર્ણય શ્રી બહુશ્રુતગમ્ય.