________________
૧૩૪
શતકનામા પંચમ કર્મગ્રન્થ-વિશેષાર્થ સહિત પ્રત્યેક સ્થિતિબંધના ૨ પ્રકાર એ પ્રમાણે જ પ્રકારની સ્થિતિબંધને જે અર્થ કહ્યો તે અર્થને અનુસારે દરેક સ્થિતિબંધ ૨-૨ પ્રકારને થયે તે આ પ્રમાણે –
જઘન્યસ્થિતિબંધ–જઘન્ય, અનુત્કૃષ્ટ. ઉત્કૃષ્ટ સ્થિતિબંધ–ઉત્કૃષ્ટ, અજઘન્ય. દરેક મધ્ય સ્થિતિબંધ–અજઘન્ય, અનુષ્ટ.
એ પ્રમાણે મર્યાદાભેદથી સ્થિતિબંધના ૪ ભેદ થાય છે. કારણ કે જઘન્ય સ્થિતિબંધની સીમા-મર્યાદાથી ગણતા જઘન્ય તે જઘન્ય અને બીજા સર્વે અજઘન્ય, અને ઉત્કૃષ્ટસ્થિતિબંધને મર્યાદિત રાખી ત્યાંથી ગણતા ઉત્કૃષ્ટ તે ઉત્કૃષ્ટ અને શેષ સર્વે અનુ. જેમ મેતીની દીર્ઘમાળા પૂર્વ પશ્ચિમની લંબાઈપૂર્વક જમીન ઉપર સ્થાપી હોય તે પૂર્વ છેડાથી ગણતાં પૂર્વમાં ૧ મેતી અને તેની અપેક્ષાએ બીજાં સર્વ તી પશ્ચિમસ્થિત ગણાય, તથા પશ્ચિમ છેડાથી ગણતાં પશ્ચિમદિશામાં ૧ મોતી અને તેની અપેક્ષાએ બીજાં સર્વ મતી પૂર્વસ્થિત ગણાય, તેમ આ સ્થિતિબંધના પણ ૨-૨ પ્રકાર કેવળ મર્યાદાભેદથી થયા છે. અને એવા ભેદ ઉપજાવવાનું કારણ એ છે કે–એ ભેદમાં ઉતારવાના કાળભાંગાનું સ્વરૂપ વિશેષ પ્રકારે અને સંપૂર્ણ સમજી શકાય છે. તે ૪ કાળભાંગા આ પ્રમાણે–
સાદિ-અનાદિ-ધ્રુવ-અધ્રુવ જે બંધ વિચ્છેદ પામીને પુનઃ બંધાય છે તે પુનધિ સારું કહેવાય.
