________________
રસબંધમાં સાદિ અનાદિ ચાર ભાંગાઓ
૨૫૩ પંચેન્દ્રિય મિથ્યાષ્ટિ જીવ સર્વસંક્લિષ્ટ અધ્યવસાય પામીને ૧-૨ સમય સુધી કરી; પુનઃ અનુત્કૃષ્ટ રસબંધ જઘન્યથી અંતમુહૂર્ત સુધી અને ઉત્કૃષ્ટતઃ અનન્ત કાળચક સુધી કરી પુન: ઉત્કૃષ્ટ રસબંધ કરે છે, એ પ્રમાણે ઉત્કૃષ્ટ–અનુત્કૃષ્ટ રસબંધ વારંવાર પરવૃત્તિ પામતા હેવાથી સાહિ–બબ્રુવ છે.
શોખ હુવિહોત્ર કર્મને અનુકુષ્ટ અને અજઘન્ય એ બન્ને પ્રકારને રસબંધ સાદિ આદિ ૪-૪ પ્રકારને છે અને જઘન્ય તથા ઉત્કૃષ્ટરસબંધ સાદિ-અધવ એમ ૨-૨ પ્રકારને છે, તે આ પ્રમાણે –ગત્રકને (મૂળ પ્રકૃતિ આશ્રયી) ઉત્કૃષ્ટના ૨ પ્રકારના તથા અનુત્કૃષ્ટ રસબંધના ૪ પ્રકાર તે વેદનીય અથવા નામકર્મવત્ જાણવા, અર્થાત્ વેદનીયમાં જેમ શાતા વેદનીય આશ્રયી, અને નામકર્મમાં જેમ યશ નામ આશ્રયી અનુત્કૃષ્ટ-ઉત્કૃષ્ટરસબંધના વિકલ્પ-પ્રકાર કહ્યા છે તેમ ગોત્રકર્મમાં ઉચ્ચગોત્ર આશ્રયી અનુત્કૃષ્ટરસબંધ ૪ પ્રકારને અને ઉત્કૃષ્ટરસબંધ ૨ પ્રકારને જાણ; કારણ કે શાતાયશઃ અને ઉચ્ચગોત્ર એ ત્રણેને ઉત્કૃષ્ટ રસબંધનું સ્થાન (ક્ષપકના ૧૦ મા ગુણસ્થાનના અન્તિમ સમય) સરખું જ છે, અને જઘન્યરસબંધ તથા અજઘન્યરસબંધના વિકલ્પ આ પ્રમાણે
અનન્તર સમયે ઉપશમસમ્યક્ત્વ પામશે એ સાતમી પૃથ્વીને નારક જે સમયે મિથ્યાત્વની (અંતરકરણથી કરેલી બે સ્થિતિમાંની) પહેલી ઉદયસ્થિતિમાં પર્યન્તસમયે વતે તે વખતે ૧ સમય નીચગેત્રને અત્યંત વિશુદ્ધિ વડે જઘન્યરસબંધ કરે છે, માટે નીચગેત્રની અપેક્ષાએ ગત્રકર્મને જઘન્યરસબંધ સાતમી પૃથ્વીના નારકને છે. ત્યાર બાદ અનન્તરસમયે
