________________
૧૧૧
-
-
-
-
-
-
-
ચેથું]
કેશ યાને નામમાલા એ ઉલ્લેખ કલિક” હેમચન્દ્રસૂરિએ કર્યો છે એ ઉપરથી અનુમનાય છે. એક ટિપ્પણીમાં ૧૮૦૦ શ્લોક જેવડી નામમાલાના કતી તરીકે ધનપાલને ઉલ્લેખ છે. એ નામમાલા પાઈ-લાઠી-નામમાલાથી મેટી હૈઈ એનાથી તે ભિન્ન ગણાય, પણ શું એ નામમાલા સંસ્કૃતમાં છે અને તેજ આ કેશ છે ? વિશેષમાં આ કેસ રચાય ત્યારે ધનપાલ જૈન બન્યા હતા કે નહિ એ પ્રશ્ન પણ વિચારવાનો રહે છે, જો કે અહીં તે એમણે જૈન તરીકે આ કોશ રચનું મેં માની લીધું છે. વિશેષમાં આ કેશ શબ્દોની કેવળ વ્યુત્પત્તિ પૂરત જ નહિ હો, પરંતુ એના પર્યાયે પૂરા પાડો હશે એવી હું કલ્પના કરું છું.
નિબંઢ (લ. વિ. સં. ૧૦૮૦)- વર્ધમાનસૂરિએ વિ.સં. ૧૧૪૦માં મનોરમા ચરિય રહ્યું છે. એની પ્રશસ્તિ (સ્પે. ) ઉપરથી જણાય છે કે વિ. સં. ૧૦૮૦માં બુદ્ધિસાગર વ્યાકરણ રચનારા) બુદ્ધિસાગરસરિએ વ્યાકરણ, છંદ, નિબં, કાવ્ય, નાટક, કથા, પ્રબંધ ઇત્યાદિ રચ્યાં છે. આમ અહીં જે નિધને ઉલ્લેખ છે તેથી અભિ૦ ચિવ જે કોણ સમજવાને હશે, જે એ વનસ્પતિને અગેને જ કોશ હોય અને સાથે સાથે એ સંસ્કૃતમાં હોય તે એ હેમ નિઘટશેષ કરતાં પ્રાચીન ગણાય. યુતિસાગરસૂરિને આ કાશ કે એમણે રચેલી કાવ્ય, નાટક, થાકે પ્રબંધને અગેની કઈ કૃતિ હજી સુધી તે મળી આવેલ નથી.
૧ જુઓ . સા. સં. ઈ. ૧૯) ૨ આના અર્થ માટે જુઓ નિઘષિને લગતું મારું લખાણ (૫)
