Sachitra Saraswati Prasad

Author(s): Kulchandravijay
Publisher: Suparshwanath Upashraya Jain Sangh Walkeshwar Road Mumbai

Page 45

स्मृत्वा मन्त्रं सहस्रच्छदकमलमनुध्याय नाभीहृदोत्थं,
श्वेतस्निग्धोर्ध्वनालं हृदि च विकचतां बाष्प निर्यातमास्यात् । तन्मध्ये चोर्ध्वरुपामभयदवरदां पुस्तकाम्भोजपाणिं, वाग्देवीं त्वन्मुखाच्च स्वमुखमनुगतां चिन्तयेदक्षरालीम् ॥११॥
स्त्रग्धरा. किमिह बहुविकल्पैर्जल्पितैर्यस्य कण्ठे,
भवति विमलवृत्तस्थूलमुक्तावलीयम् । ભવતિ ભવતિ! નાથે ! મમાવિશે,
मधुरमधुसमृद्धस्तस्य वाचां विशेषः ॥१२॥ मालिनी.
પ્રાણવાન સાધકપુરૂષની ભારતી, એવી પ્રભાવશાળી બને છે કે નિર્દોષ એવા હજારો કાવ્યોના સેંકડો ગ્રંથો તે ગૂંથી શકે છે. ૫
મોતીના આભરણથી મંડિત, શ્વેતવસ્ત્રધારિણી, શ્વેત અમૃતના તરંગ જેવી ઉજજવળ અને વીણા - પુસ્તક - મોતીની અક્ષમાળા તથા શ્વેત કમળથી મંડિત ચાર ભુજાવાળા તને હૃદયપંકજમાં જોઈને કયો સાધક ઉતમ કાવ્ય રચનાના ચાતુર્યમાં ચિંતામણી ના બને ?
હે માઁ ! જે સાધક પોતાની કાયાને તથા ચંદ્રમંડળમાં રહેલી તને બ્રહ્માંડના કરંડિચામાં ભેગા કરેલા અમૃત ફેણના પિંડથી મંડિત જૂએ છે. તેને સ્વચ્છેદ-પણે પ્રગટતી ગદ્ય-પદ્યની લીલાથી વિલસતા અમૃતથકી આનંદિત કવિજનો ચંદ્રને ચકોરની જેમ સેવે
सम्पूर्णम्
છે.
ભાષાન્તર
હે વાગ્યેવતા! તમારૂં તે વેદાંતરૂપ શિર, 5 કારરૂપ તે મુખ, તેની કલારૂપ તે લોચન, ચાર વેદરૂપ તે ભૂજાઓ તેના આત્મારૂપ હૃદ્ય અને ગદ્ય-પદ્યરૂપ ચરણયુગલ આ રીતે સમગ્ર વાડ્મયરૂપ તારી કાયાનું જે ધ્યાન ધરે છે. તે શબ્દ બ્રહ્મમાં સ્થિર થઈને પરબ્રહ્મ સાથે એકતાને પ્રાપ્ત કરે છે.
૮ વાગ્બીજ મેં ને સ્મરબીજ કલ થી વેષ્ટિત કરી તેના ઉપર જયોતિ અને કલા, તેની બહાર ૮/ ૧૨ / ૧૬/૩૨ પાંદડીના વલય તેમાં તેના બીજાક્ષર, કાદિવર્ણની સ્થાપના, તથા પાંદડીના અંતરાળમાં કૂટાક્ષરયુકત હંસઃ આ રીતે શુદ્ધ સારસ્વત યંત્ર બને
છે.
હે કુંડલિની સ્વરૂપે માઁ, તારા શરીરના કંદમાંથી નીકળીને તંતુ જેવી કાંતિદ્વારા ચૂંબિત થયેલા તારા બ્રહ્મરંધ્ર આદિ શતદલ કમળને જેઓ ચંદ્ર જેવી યુતિવાળાં સદા ચિંતવે છે. તેઓની કવિ ચક્રવર્તી તરીકેની ખ્યાતિ આ ભૂમંડલપર એકછત્રી છવાઈ જાય છે તેમ હું માનું છું.
જે સાધક તારા મુખરૂપ ચંદ્રમંડળમાં એકઠી થતી કાંતિના. ચોતરફ ઉછળતા વિસ્તારથી સર્વ દિશામાં અનેક ચંદ્ર પ્રગટ થયા હોય તેવું ધ્યાન કરે છે તેના મુખ રૂપ રંગમંડપમાં વાણિના વિલાસ થી ચંચળ પદવિન્યાસ વડે સુંદર વાણી ઉન્મત્તનર્તકીની જેમ રસભર્યું નૃત્ય કરે છે.
૨ ' હે દેવી ! તેં હાથમાં ધારણ કરેલાંચંદ્રકાંતરત્નમય કમંડળમાંથી ટપકતા અમૃત ઝરણામાં સ્નાનના આનંદથી તરંગિત થઈ ઉઠેલા. સાધકો, એ અમૃતના મેઘને ઉત્કંઠિત થઈ આકંઠ પીએ છે. ને પછી તારા મંડળથી અલંકૃત ચંદ્રના શકિતકૂપ જેવા પોતાના મુખમાંથી વાણી વિલાસના છળથી જાણે એ અમૃતને ઓકતા હોય તેમ લાગે છે. - સુબ્ધ થયેલા ક્ષીરસાગરમાંથી નીકળેલ જાણે શેષનાગની ડોલતી ફણા ન હોય ? તેવી વિશાળ પાંખડીઓથી ઉઘડેલા શ્વેતકમળના કોસ, જેમાં ચંદ્રદેવી ધવલ કર્ણિકા છે. તેની શ્વેતકાંતિથી છવાયેલી તને અને પોતાના આત્માને જે ધ્યાનમાં જુએ છે. હે બ્રાહ્મી ! તે સાધકની બ્રહ્મના સ્થાનરૂપ વાણી પ્રગ૯ભતાના ક્ષીર સાગર સમી ઉછળે છે.
હે ભારતી ! ઝરતા પીયૂષરસ સાથે માતૃકારૂપે શોભતી તને નાભિના શ્વેત કમળમાંથી હૃદયના પુંડરીકમાં પ્રવેશતી જુએ છે તે
» પછી Ø પછી મેં પછી કર્યાં પછી વદ - વદ પછી વાગ્યાદિની ત્યારબાદ હ્રીં છેલ્લે નમઃ આ રીતે જે અશ્રા તપણે ભકિતશકિત અનુસાર તારૂં સ્ફટ ધ્યાન કરે છે હે દેવિ ! તે સાધક તરતજ બુદ્ધિ, જ્ઞાન અને વિચાર શકિતથી શ્રેષ્ઠ બને છે. ૧૦
આ રીતે મંત્રનું સ્મરણ કરનાર સાધક પોતાના નાભિરૂ૫ હૃદયમાંથી ઉત્થિત થતા સહસ્ત્રદલ કમળને ચિંતવે કે શ્વેત શુભ નાળ દ્વારા ઉંચે ઉઠતું એ કમળ હૃદયમાં પૂર્ણ ખીલી મુખદ્વારથી બહાર નીકળે, તે કમળ ઉપર ઉભી રહેલી છે એ રીતે હે વાદેવી ! અભય અને વરદમુદ્રા, પુસ્તકને કમળથી અલંકૃત કરકમળવાળી તને જુએ, તથા તારા મુખમાંથી નીકળતી વર્ણમાળાને પોતાના મુખમાં પ્રવેશ કરતી ચિંતવે.
૧૧ હે વાઘેવી આ જગતમાં ઘણા વિકલ્પો અને વાતોથી શું ? આ કાવ્ય સ્તોત્રરૂપ સ્થૂલ મુકતાફળની માળા જેના કંઠમાં રહે છે તેનો વાણી વિલાસ ભાષાની ભભકકથી ભવ્ય અને મધુરસથી પણ મધુર બની જાય છે.
૧૨
સંપૂર્ણ.
- ૬૬