________________
( )
શ્રીવર્ણિમંડલ વૃત્તિ ઉત્તરાદ્ધ. છે. પાપી પુરૂષ હંમેશાં શંકાવાલા હોય છે. પછી તે ખેડુતે ગાયનું ઘણું લાવી ગામને સેપ્યું, તે એમ કહીને કે “હે લેકે ! આ ગાયોનું ધણ મને દેવતાએ આપ્યું છે તે તમે .” ગ્રામ લોકો પણ તેનું યક્ષની પેઠે વસ્ત્ર ભેજનાદિથી પૂજન કરવા લાગ્યા. કારણ કે આપે તે દેવતા કહેવાય છે. બીજે વર્ષે પણ જ્યારે ક્ષેત્રનું રક્ષણ કરવાનો વખત આવ્યું ત્યારે પેલે ખેડુત પહેલાની માફક હંમેશાં રાત્રીએ ક્ષેત્રમાં જઈ શંખ ફેંકવા લાગ્યું.
- હવે એમ બન્યું કે તેને તેજ ચારે બીજા કોઈ ગામથી ગાયોના ધણને ચેરી ત્યાં આવ્યા. ખેડુત શંખ તો વગાડતો હતો તેથી તેઓ શંખ શબ્દને સાંભલી સારી ધીરજ રાખી પરસ્પર કહેવા લાગ્યા. “આપણે પહેલાં પણ આજ સ્થાનકે અને આજ ખેતરમાં શંખને શબ્દ સાંભલ્યા હતા અને હમણાં પણ અહીં સાંભળીએ છીએ તે તેજ શંખ અને તેજ વગાડનાર કઈ ક્ષેત્રરક્ષક પોતાના ક્ષેત્રનું પક્ષીઓથી રક્ષણ કરવા માટે શંખ વગાડે છે. ધિક્કાર છે આપણને જે આપણે પૂર્વે છેતરાયા.” પછી તેઓએ હાથ ઘસતા અને દાંતથી હોઠને પીસતા પેલા ખેડુત પાસે જઈ માંચડા ઉપર બેઠેલા તેને નીચે પાડી દીધો. ત્યાર પછી તેઓએ તેને ધાન્યના ડુંડાની પેઠે લાકડીઓ વડે બહુ કુટ તેથી તે જાણે ભજન કરતો હાયની? એમ પાંચ આંગલી મેઢામાં નાખી આજીજી કરવા લાગ્યા. ચરો ગાયનું ઘણ અને તેના લુગડાં વિગેરે સર્વ લઈ લીધું અને તેને ત્યાંજ મૂકી તેઓ ચાલ્યા ગયા. સવારે ત્યાં આવેલા ગોવાલીયાઓએ તેને પૂછ્યું એટલે તેણે લજા પામીને સર્વ યથાર્થ વાત નિવેદન કરીને કહ્યું કે “ધમ, ધમ અર્થાત્ શંખ વારંવાર. ફકે, પણ બહુ ધમે નહીં. કારણ અતિ ધમ તે શોભતું નથી. જે થોડું ધમીને મેળવ્યું હતું, તે બહુ ધમવાથી બોવું પડ્યું.”
કનકસેના જંબૂકમારને કહે છે કે “હે સ્વામિન્ ! માટે આપને પણ નિચે અતિશય કરવું તે એગ્ય નથી, તેમજ પાષાણના સમાન કઠણ હદયવાલા તમારે અમારું અપમાન કરવું પણ યોગ્ય નથી.” એ પછી જ બુકમારે ચંદ્રકાંતિ સમાન શિતલવાણુ વડે કહ્યું. “હું શિલારસમાં ચાટી જનારા વાનરની પેઠે બંધનને અજાણ નથી. સાંભલ તે વાનરનું દ્રષ્ટાંત:. ઉત્તમ સંપત્તિના સ્થાનરૂપ વિધ્ય પર્વતને વિષે વાનરીના યુથને પતિ એક વાનર રહેતું હતું. જેમ કે ગૃહસ્થ પિતાના પુત્રોને લાડ લડાવે તેમ બે વાનરયુથમાં રહેલા સર્વ વાનરેને વિંધ્યાચલ પર્વતની ગુફામાં ક્રીડા કરાવતો. સર્વ સ્ત્રીઓના રાયઐશ્વર્યની સુખ સંપત્તિને ભેગવતો એ તે બળવંત વાનર પોતે એક સર્વ સ્ત્રીઓની સાથે કીડા કરતો. - એકદા કઈ એક અત્યંત મદોનાસ અને યુવાવસ્થાવાળો વાનર તે વાનરનું અપમાન કરી વાનરી પાસે ગયે અને પોતાની ઈચ્છા પ્રમાણે વાનરીઓની સાથે
