________________
પુદ્ગલ ગીતા
૨૩
કરતો નથી. આત્માને વૈરાગી અને વીતરાગ બનાવી શકતો નથી. પુણ્ય બાંધવા દ્વારા સંસારના સુખે સુખી થાય. પણ તેનો કાળ સમાપ્ત થયે છતે પાછા હતા ત્યાંના ત્યાં જ આ જીવ આવે છે. ગુણોની વૃદ્ધિ થતી નથી. આવો જીવ સુખોના રાગથી અને દુઃખોના દ્વેષથી ભરેલો જ રહે છે. II૩૧-૩૨॥
સંજમ કેરા ફળ શિવસંપત, અલ્પમતિ નવિ જાણે । વિણ જાણ નિયાણાં કરીને, ગજ તજ રાસભ આણે ।।૩૩।। પૌદ્ગલિક સુખ રસ રસિયા નર, દેવ નિધિ સુખ દેખે । પુણ્ય હીન થયા દુર્ગતિ પામે, તે લેખાં નવિ લેખે ।।૩૪।
ગાથાર્થ ઃ “સંયમ પાલનનું ફલ મુક્તિની સંપત્તિ છે.” આ વાત અલ્પ મતિવાળો જીવ જાણી શકતો નથી. આવા પ્રકારનું સમ્યગ્ જ્ઞાન ન હોવાથી કદાચ ધર્મ કરે તો પણ નિયાણાં કરીને મનુષ્ય ભવ હારી જાય છે. જેમ કે કોઈ બુદ્ધિ હીન મનુષ્ય હાથીની પ્રાપ્તિ થતી હોય તો તેને ત્યજીને ગધેડાને લાવીને ઘરે બાંધે છે. ।।૩૩।
પૌદ્ગલિક સુખોમાં જ આસક્તિભાવ વાળા જીવો તે સુખોના રસથી રસિક બન્યા છતા મનુષ્યો કદાચ થોડો-ઘણો ધર્મ કરે તો પણ પુદ્ગલાનંદીપણું હોવાના કારણે દેવના ભવનાં સુખો પામે છે. પરંતુ આત્માના ગુણો પ્રાપ્ત ન જ કરે. આવા જીવો ભાવપુણ્ય વિના દ્રવ્યપુણ્ય માત્રથી દેવલોકાદિ સાંસારિક સુખ પામે. પરંતુ તેના ઉપભોગથી નરકાદિક દુર્ગતિનાં દુઃખો પામે તે લેખાં ગણતરીમાં ગણે નહિ ।।૩૪।
ભાવાર્થ : દુર્લભ એવો મનુષ્યનો જન્મ પ્રાપ્ત કરીને ત્યાગ તપ અને સંયમાદિ ગુણો મેળવવા દ્વારા આત્માના ગુણોનો વિકાસ કરવો જોઈએ કે જેનાથી કેવળજ્ઞાનની અને મુક્તિદશાની પ્રાપ્તિ થાય. તેને બદલે અલ્પબુદ્ધિવાળો આ જીવ આવા પ્રકારનું યથાર્થ જ્ઞાન ન
