________________
૪૩
પુદ્ગલ ગીતા પુગલકે વશ એકેન્દ્રિક બહું, પંચેન્દ્રિયપણું પાવે. લેશ્યાવંત જીવ એ જગ મેં, પુદ્ગલ સંગ કહાવે સંતો ચઉદે ગુણથાનક મારગણા, પુદ્ગલ સંગે જાણો પુદ્ગલ ભાવ વિના ચેતન મેં, ભેદભાવ નવિ આણો .૬૪ll
સંતો ગાથાર્થ ઃ પુદ્ગલના સુખને આધીન થયેલા જીવો આવા પ્રકારની મોહાશ્વેતાના કારણે ઘણીવાર એકેન્દ્રિયપણું પામે, કોઈ કોઈવાર પંચેન્દ્રિયપણું પણ પામે. પરંતુ શુભ-અશુભ લેશ્યાવાળો આ જીવ જગતમાં પુદ્ગલના સંગવાળો કહેવાય છે. (પુગલના સંગ વિનાના થયા વિના મુક્તિપદ પ્રાપ્ત થતું નથી.) I ૬૩ //
શાસ્ત્રોમાં જણાવેલાં ચૌદ ગુણસ્થાનકો અને ચૌદે (અથવા બાસઠ) માર્ગણાસ્થાનો પુગલના સંગથી જ થાય છે. જો આ પૌગલિક ભાવ જીવમાં ન હોત તો તેના વિના સર્વે પણ જીવો સિદ્ધ સમાન સરખી જ કક્ષાના હોત. ભેદભાવ હોત જ નહિ. //૬૪ની
ભાવાર્થ પુદ્ગલના વર્ણ-ગંધ-રસ અને સ્પર્શ આ ચારે ગુણોમાં આસક્ત બનેલા જીવો પુદ્ગલને વશ થયેલા કહેવાય છે. આવી પૌગલિક પરવશતાના કારણે જ જીવ એકેન્દ્રિયાદિ જેવા હલકા ભવને પ્રાપ્ત કરે છે. તેથી જ આ સંસારમાં એકેન્દ્રિય જીવો ઘણા છે અને પંચેન્દ્રિયપણું પામનારા જીવો બહુ જ અલ્પ છે. તેમાં પણ મનુષ્યનો ભવ પામનારા જીવો તો ગણતરીના જ છે. આ પ્રમાણે સંસારી જીવોમાં કૃષ્ણ-નીલ કાપોત આદિ લેશ્યાઓનો સંગ હોવાના કારણે આ સંસારમાં સંસારી જીવો પૌલિક ભાવોના સંગવાળા કહેવાય છે. સંસારી જીવો પૌદ્ગલિક ભાવોની આસક્તિવાળા છે અને તેનાથી જ ચીકણાં કર્મો બાંધે છે.
