________________
પુગલ ગીતા
૫૩
પ્રતિકુળતામાં માત્ર પુદ્ગલ દ્રવ્ય જ કામ આવે છે. સંસારી તમામ જીવો તેના વડે જ જીવન જીવે છે. રાજા રાજમુગટ પહેરે કે વેપારી સાફો બાંધે કે ટોપી પહેરે, શરીર ઢાંકવા કપડાં પહેરે, ચાલતાં પગ ચાલવવા ચંપલ પહેરે કે બુટ મોજડી પહેરે. પરંતુ આ સર્વ પુદ્ગલ દ્રવ્ય જ છે. તેનાથી જ આ સંસારી જીવો સુખ દુઃખ અનુભવે છે. ભોગ્ય પદાર્થ રૂપે આ એક જ દ્રવ્ય છે. II૭૫-૭૬ll. પુગલ પિંડ ધારકે ચેતન, ભૂપતિ નામ ધરાવે પુદ્ગલબલથી પુદ્ગલ ઉપર, અહર્નિશ હકુમત ચલાવI૭
સંતો પુદ્ગલ હું કે વસ્ત્ર આભૂષણ, તેથી ભૂષિત કાયાા પુદ્ગલ હુંકા ચામર છત્ર, સિંહાસન અજબ બનાયા ૭૮
સંતો ગાથાર્થઃ આ જ જીવ છત્ર-ચામર-મુગુટ આદિ પુગલોનો પિંડ ધારણ કરીને “ભૂપતિપણાનું” રાજાપણાનું નામ ધરાવે છે. શરીર, જીભ, માન અને મોભો ઈત્યાદિ પૌદ્ગલિક બળથી જ રાત અને દિવસ પૌગલિક પદાર્થો ઉપર જ પોતાની જોહુકમી ચલાવે છે તથા પુદ્ગલનાં જ બનેલાં વસ્ત્ર-આભૂષણ તથા પાવડર, તેલ, અત્તર આદિ પદાર્થોથી જ પોતાની કાયાને શોભાવે છે તથા આ જીવના માનાદિ કષાયોને પોષે એવાં ચામર-છત્ર-સિંહાસન વિગેરે અજબ ગજબના પદાર્થો પુદ્ગલના બનાવેલા છે. (આ જીવ આવા પ્રકારના પરદ્રવ્યના પદાર્થોમાં જ મોહાલ્પ બન્યો છે. વિકારી અને વિલાસી થયો છે.) II૭૭-૭૮
ભાવાર્થઃ આ સંસારમાં છત્ર-ચામર મુગુટ-રાજસિંહાસન રાજમહેલ વિગેરે જે કંઈ ભોગ સુખનાં સાધનો છે અને આવા સાધનો પ્રાપ્ત થવાથી આ જીવ પોતાની જાતને “રાજા” તરીકેનું માન-સન્માન ધરાવે
