________________
પુગલ ગીતા
૫૯
ગાથાર્થઃ તન (શરીર) તરફ જોઈને શરીરને જોઈ જોઈને) છુપી છૂપી રીતે શરીરનું રૂપ નિહાળીને. આ જીવ ઘણો ગર્વ કરે છે કે મારા શરીરની શોભા કેવી દેખાય છે?) હું કેટલો સુંદર છું ઇત્યાદિ. પરંતુ તે શરીર તો પુદ્ગલ પિંડ હોવાના કારણે એક ક્ષણમાં અગ્નિ દ્વારા જળીને (સળગીને) બળીને રખા જ થાય છે. આવા પ્રકારનું સમ્યજ્ઞાન હૃદયમાં ધારણ કરીને હે મિત્ર જીવ ! જરા પણ શરીરના રૂપરંગનો ગર્વ ન કરીએ. આ શરીર સ્વરૂપ પુદ્ગલનો અસ્થિર સ્વભાવ જ છે. આમ જાણીને અનાદિકાળથી વળગેલી આ મોહની નીતિ-રીતિનો હે જીવ! તું ત્યાગ કર. //૮૩-૮૪ો. | ભાવાર્થઃ પોતાનું મન વારંવાર પોતાના તન (શરીર) તરફ જાય છે અને શરીરને નિરખ્યા જ કરે છે. વધારે ઝીણવટથી શરીરને જોવા માટે મોટા કાચ સામે આ જીવ ઉભો રહે છે અને કાયાને વારંવાર નિરખતો મનમાં ફુલાય છે. મનમાં ગર્વ ધારણ કરે છે કે મારી કાયા ઘણી જ રૂપાળી છે. હું બહુ જ સુંદર દેખાઉં છું. આમ એકાન્તમાં છુપી છૂપી રીતે દર્પણ સામે ઉભો રહીને આ જીવ પોતાના રૂપને વારંવાર નિરખ્યા જ કરે છે અને સારા દેખાવાપણાનો ગર્વ મનમાં માણ્યા જ કરે છે. પરંતુ આ શરીર એ તો પુદ્ગલ પિંડ છે. ક્યારે બગડે અને ક્યારે રૂપ વિનાશ પામે. આ કંઈ નક્કી નહિ. એક પલકમાં એટલે કે ક્ષણવારમાં સડી જાય. ઘરડું થઈ જાય અને છેલ્લે છેલ્લે અગ્નિમાં જલકર એટલે કે બળીને દગ્ધ થઈને રખ્યા સ્વરૂપ બની જાય છે. તો આવો અવશ્ય વિનાશ પામવાનો તેનો સ્વભાવ જ છે તેનું હે જીવ! અભિમાન કેમ કરાય !
આવું સમ્યજ્ઞાન હૃદયમાં ધારણ કરીને હે મિત્ર ! જરા ગર્વ (અભિમાન) ન કરશો. ગમે તેવું ભવ્ય રૂપ શરીરનું હોય તો પણ જીવ ગયા પછી તેનો અગ્નિદાહ જ કરાય છે. જલ બલ એટલે કે અગ્નિમાં બળીને હોવે ખાર અર્થાત્ છેલ્લે રખા જ થાય છે. દેદીપ્યમાન રૂપ
