________________
પુગલ ગીતા ઈમ વિવેક હૃદયમેં ધારી, સ્વ-પર ભાવ વિચારો કાયા જીવ જ્ઞાનદગદેખત, અહિને કંચુકી જેમ ન્યારોપા
સંતો ગર્ભાદિક દુઃખ વાર અનંતી, પુગલ સંગે પાયા. પુગલ સંગનિવાર પલકમેં, અજરામર કહવાયેલ૯૬ોસંતો
ગાથાર્થ આ પ્રમાણે તત્ત્વનો વિચાર કરીને સ્વભાવ શું? અને પરભાવ શું? આ વિષય હૃદયમાં બરાબર ધારણ કરો. જો ખરેખર જ્ઞાનદષ્ટિએ જોઈશું તો કાયાનો અને જીવનો સંબંધ સર્પ અને કાંચળીના જેવો છે. અત્યંત ભિન્ન છે. I૯પી. | હે જીવ! આ પુગલ દ્રવ્યની સોબત કરવાથી ગર્ભાદિક (જન્મજરા અને મરણ વિગેરે)નાં અનંતીવાર તું દુઃખો પામ્યો છે. જો તું આ પુદ્ગલ દ્રવ્યનો સંગ ત્યજી દઈશ તો ક્ષણવાર માત્રમાં જ “અજરામર” (જ્યાં જરા પણ નથી અને મરણ પણ નથી એવું) કલ્યાણ તું પ્રાપ્ત કરીશ.II૯૬ll | ભાવાર્થ ઉપરની ગાથાઓમાં જે પ્રમાણે સમજાવવામાં આવ્યું છે તે પ્રમાણે વિચાર કરતાં સ્વભાવ શું? મારું પોતાનું એટલે કે મારા પોતાના આત્માનું સ્વરૂપ શું? અને પરભાવ શું? અર્થાત્ પર દ્રવ્યનું સ્વરૂપ શું. આ બાબતનો ઘણા જ ઉંડાણ પૂર્વક હૃદયમાં વિચાર કરવામાં આવે તો ઉંચી એવી જ્ઞાનદષ્ટિથી જરૂર સાચું તત્ત્વ સમજાશે કે, “કાયાનો (એટલે કે શરીરનો) અને જીવનો પરસ્પર સંબંધ સર્પ અને તેની કાંચળીના જેવો જ છે. જેમ સર્પ સમય આવે ત્યારે પોતાના શરીરની કાંચળી છોડી દે છે. માત્ર તે બન્નેનો સંયોગ સંબંધ છે. પરંતુ તાદાભ્ય સંબંધ નથી. તેથી જ સર્પ તેને છોડી શકે છે. તેમ આ જીવ અને શરીરનો સંબંધ પણ સંયોગ સંબંધ માત્ર છે. પણ તાદમ્ય સંબંધ કે સ્વરૂપ સંબંધ નથી માટે મારે કાયાના રંગમાં રંગાવું જોઈએ નહિ. કાયા અહીં જ રહેવાની છે
