________________
૩૪
પૂજ્ય શ્રી ચિદાનંદજી મહારાજશ્રી કૃત ગાથાર્થઃ હે ચેતન ! તું અનંતીવાર ચુકી ગયો છે. પરંતુ હવે આ અવસર ચેક નહિ. એવું નિશાન તાકીને માર કે જેથી મોહરાજાની છાતીમાં બરાબર વાગે, જરા પણ ચુકીશ નહિ. નદી ગોલ ઘોલ પાષાણના ન્યાયે કરીને તને દુર્લભ એવો આ મનુષ્યજન્મ પ્રાપ્ત થયો છે. માટે સજાગ થઈ જા. પ્રમાદી ન બન. ચિંતામણિ રત્ન તને મળ્યું છે. તેને ત્યજીને કાચના ટુકડા સમાન પૌદ્ગલિક સુખોથી તું લોભાયો છે. I૪૯-૫વો.
ભાવાર્થ હે ચેતન ! તું કંઈક સમજ. ઉંડો વિચાર કર. વિચક્ષણ થા. ભૂતકાળમાં અનેકવાર માનવજન્મ, પાંચ ઇન્દ્રિયો ઇત્યાદિ પ્રાપ્ત કર્યા છે. પરંતુ મોહના નશામાં તું અનંતીવાર ચુકી ગયો છે. આ હવે ફરી અવસર આવ્યો છે. ફરીથી જરા પણ ચુકતો નહિ. બરાબર ધ્યાન આપીને એકાગ્ર ચિત્તવાળો થઈને એવું નિશાન લગાવ અને બાણ માર કે જેનાથી મોહરાજાની છાતીમાં વાગે અને મોહરાજા તારામાંથી મૃત્યુ પામી જાય. જરા પણ અવસર ચુક્તો નહિ. આમાં જ તારું કલ્યાણ છે.
નદી ગોલ ધોલ પાષાણ ન્યાય એટલે કે પર્વતની પાસે વહેતી એવી નદીમાં પર્વત ઉપરથી વાયુના કારણે પડેલા એવા પત્થરના નાના નાના ટુકડા જેમ અથડાતાં-પીડાતાં તે પત્થરોની કરચલીઓ કપાઈ જવાથી ગોળ ગોળ થાય છે તેવા ન્યાયથી તને દુર્લભ એવો આ મનુષ્યનો જન્મ પ્રાપ્ત થયો છે. ભોગસુખોમાં આસક્ત થઈને આ જન્મ હારી ન જવાય તેનું પૂરેપૂરું ધ્યાન રાખજે. ભોગ સુખોની ખાતર મનુષ્ય ભવ ખોઈ નાખવો. તે ચિંતામણિ રત્ન મળ્યું હોય તેને છોડીને કાચના ટુકડાને લેવા તુલ્ય છે. પુદ્ગલોના સુખમાં લોભાવું તે આવું કામ છે. તું સમજુ થઈને ચિંતામણિ રત્ન તુલ્ય કર્મોની નિર્જરાના માર્ગને છોડીને કાચના ટુકડા તુલ્ય પુણ્ય-પાપના ચક્કરમાં કેમ લોભાયો છે? ડાહ્યો થા, બુદ્ધિ દોડાવ. આ પુણ્ય અને પાપ બન્ને કર્યો હોવાથી બંધન જ છે. આમ સમજ. બન્ને કર્મોને તોડીને નિર્જરા તરફ ધ્યાન આપ. ll૪૯-૫વા.
