________________
પુદ્ગલ ગીતા
પરવશતા દુઃખ પાવત ચેતન, પુદ્ગલથી લોભાય । ભ્રમ આરોપિત બંધ વિચારત, મરકટ મુઠી ન્યાય ।।૫૧સંતો
૩૫
પુદ્ગલ રાગ ભાવથી ચેતન, થિર સરૂપ નવિ હોત । ચિહું ગતિમાં ભટકતનિશદિનઇમ,જિનભમરિબિચપોત।।૫૨॥
સંતો
ગાથાર્થ : પૌદ્ગલિક સુખોમાં લોભાયેલો આ જીવ આસક્તિના કારણે પરવશતાનાં ઘણાં દુ:ખો પામ્યો છે. આ સાંસારિક સુખો ભ્રમ સ્વરૂપ છે. કલ્પિત માત્ર છે અને બંધનભૂત છે. આમ સમજીને તેને છોડીને તુ ભાગ. જેમ મરકટ (માંકડુ) કુદાકુદ કરે છે. તેમ આ સુખો જીવને ચડા-ઉતર કરાવે છે માટે મુઠીવાળીને ભાગવાનો જ ન્યાય અહીં લાગુ પડે છે. ।। ૫૧ ॥
હે ચેતન ! પૌદ્ગલિક સુખોનો રાગ કરવાથી આ આત્માનું સ્થિર સ્વરૂપ પ્રાપ્ત થતું નથી. (માંકડાની જેમ અસ્થિર જ રહે છે.) જેમ કમળોની વચ્ચે રહેલી ભ્રમરી ભટકયા જ કરે છે. તેમ આ જીવ પણ રાગના કારણે ચારે ગતિમાં રાત અને દિવસ ભટકયા જ કરે છે. શાપરા
ભાવાર્થ : અનાદિકાળના મોહના સંસ્કારો હોવાથી પૌદ્ગલિક સુખોમાં આસક્ત બનેલો એવો આ જીવ ભવોભવમાં પરવશતાથી ઘણાં દુઃખો પામ્યો છે. કર્મોની પરવશતાના કારણે નિર્ધનતા, લુલા, લંગડાપણું તથા અનેક પ્રકારનાં શારીરિક રોગો વિગેરેનાં દુઃખો પામ્યો છે. ઘડીકમાં નરકનો ભય, ઘડીકમાં દેવનો ભવ એમ માંકડાના બચ્ચાની જેમ કુદા કુદ કરીને આ જીવ ઉપર-નીચે ચડ્યો છે અને પટકાયો છે એમ અનેકવિધ દુઃખો પામ્યો છે.
