________________
દ્વાદશમ પરિચ્છેદ ] ચૂઓ અને કંબો વિષે કંઈક વધારે
[ ૨૫૩. સબીજી ક્ષત્રિયોમાંથી થયેલી હોવી જોઇએ. પરંતુ આ રાજાઓના તથા કઈ બેધિવેશના સિક્કાઓને જયારે ઉદયન ભટના પુત્ર અનુદ્દે તેમના સેનાપતિ જોડી બતાવ્યા છે અને એવું નિવેદન કર્યું છે કે તેમના નાગદસક સાથે ઠેઠ દક્ષિણમાં સિલેન ઉપર અડી સમયને ચોક્કસ નિર્ણય કરી શકાતો નથી. આમાં જઇને તે મગધ સામ્રાજ્યમાં ભેળવી લીધું હતું ત્યારે બેધિવંશ સાથે આપણે નિસબત ન હોવાથી તેને પાછી વળતાં, વચ્ચે આવતા સર્વ પ્રદેશ ઉપર, પોતાની છોડી દઈશું. ચૂટુવંશીઓમાં ધૂળા (ધુરુકુળ) નંદક્ષત્રિયજ્ઞાતિના આ બધા સરદારને પૃથક પૃથક મૂળાનંદ એ નામો (પુ. ૨, સિક્કા નં. ૪૯ થી ૨) અધિકાર આપીને સબ પે નિયત કરી દીધા હતા. સિક્કાઓથી તેમ, યૂ ટકાનંદ આ પુસ્તકે (લેખ ને. ૨૫) કાળક્રમે સ્થિતિનું પરિવર્તન થતાં તેમાંના કેટલાક- અને વિષ્ણુકુડચઠ્ઠ લેખ નં. ૨૪-૨૬) શિલાલેખેથી લગભગ સઘળા જ, એકી વખતે સર્વે નહીં, પણ જાણીતા થયા છે. લેખવર્ણનમાં ષષ્ટમ પરિચ્છેદે ભિન્ન ભિન્ન વખતે, વળી એક વખત સ્વતંત્ર બની આપણે તેમને નંદવંશીઓના સંબંધી તરીકે અને બેસે, ત્યાં બીજાને વળી રાજ અમલ શૌર્ય ભરેલે આંધ્રપતિઓ સાથે મગધમાંથી ઉતરી આવેલા ગણાવ્યા આવે એટલે તેની શરણાગતિમાં ચાલ્યા જાય-આ છે. પરંતુ પુ. ૨, પૃ. ૧૦૩ માં તેમને સિક્કાવર્ણને પ્રમાણે રાજકારણરંગના અનેક પલટા ભોગવી રહ્યા સદકનકળલાય મહારથીને તથા આ ચૂં ટુકડાનંદી રાજાહતા. તે જ પ્રમાણે આ કદંબ પ્રજાને પણ સમજી એનો ઉદ્દભવ એક સમયે થયાને જણાવ્યું છે. લેવું. તેમના જે લેખ (પરિચ્છેદ ૬, નં. ૨૪-૨૬- છતાં તેમનું મૂળ તે નંદવંશમાં સમાયેલું દર્શાવ્યું છે. ૨૭-૨૮) એકદમ પ્રાચીન સમયના મળી આવે છે ગમે તેમ. પરંતુ તેમના સિક્કાની બનાવટ, ચિહ્નોની તે ઉપરથી સમજાય છે કે તેઓ પ્રથમ અરબી સમુદ્રના સજાવટ તથા આકૃતિ અને બાહ્ય રંગઢંગ ઉપરથી કિનારે આવેલ અપરાંત નામે ઓળખાતા પી પ્રદેશ તરત કહી શકાય તેમ છે, કે તેઓ શતવહનવંશી ઉપર હકમત ચલાવતા હોવા જોઈએ, અને પ્રસંગની આદિપુરૂષની સાથે કેાઈને કઈ પ્રકારે જોડાયેલા
તા પ્રાપ્ત થતાં, પાસેના પ્રદેશ ઉપર આક્રમણ કરી હશે જ, વળી તેમના સિક્કામાં ઉજૈનીનાં ચિહ્નને પિતાને સત્તા પ્રદેશ વિસ્તાર્થે જતા હતા. આ પ્રમાણે અભાવ હોવાથી, તેમજ પોતાના નામ સાથે “રાશો” તેમની ઉત્પત્તિ ઈ. સ. પૂ. ની પાંચમી સદીની આદિમાં શબ્દ જોડતા હોવાથી. તેમનું સ્વતંત્રપણે પણ સિદ્ધ કહેવાય. પરંતુ ધીમે ધીમે ઈ. સ. ની પાંચમી છઠ્ઠી થાય છે; છતાં જે પ્રદેશમાંથી આ સિક્કા અને લેખો બાદ તેઓની ગણના કાંઈક વધારે સત્તાશાળી રાજકર્તા મળી આવે છે તેને વિચાર કરીએ છીએ ત્યારે તરીકે થવા માંડી હતી અને જે ભૂલતા ન હોઈએ તો તેઓ તન નાના વિસ્તારના જ સ્વામી હોય તે, ગુર્જરેશ્વર સેલંકી રાજા સિદ્ધરાજ જયસિંહની એમ જણાય છે. આ સર્વ સ્થિતિનું સમીકરણ કરતાં માતા મયણલાદેવી આ કબવંશી રાજાઓની જ રાજ- એમ દેખાઈ આવે છે કે, (૧) તેઓ શતવહનવંશી કન્યા હતી. તે સમયે કદબેની રાજધાની ગેકર્ણપુર- રાજા શ્રીમુખની માતાના પિયર પક્ષ-કેલહાપુર, કારવાર, ગાવા બંદરે ગણાતી હતી. પરંતુ તેમની સત્તાને અંત ધારવાડ શહેરવાળા-કાનારા જીલ્લાનાં જ મૂળવતની કયારે આવ્યો તે નિશ્ચિતપણે કહેવા જેવી સ્થિતિમાં હોવા જોઈએ. અને નંદ બીજે જ્યારે આ કારવારની આપણે નથી. હાલ તો એટલું જ કહી શકાય કે કન્યા સાથે લગ્ન કરી, પિતે તેણીને મગધ તરફ લઈ આપણે જે સમયનું વર્ણન કરી રહ્યા છીએ તે કાળે ગયો હશે ત્યારે તેણીનાં આ સગાંઓ પણ સાથે તેઓ રાજા હાલ શતકરણના શાસનતળે ખંડિયા સાથે ગયાં હશે; અને મગધ ગયા બાદ ત્યાંના ૨૫તરીકે ગણાતા હતા.
૩૦–વર્ષના વસવાટ દરમિયાન ક્ષત્રિયો સાથે અરસહવે ચૂઢ સરદારે વિશે બે શબ્દો કહીશું. કે. પરસ લગ્નગ્રંથીથી જોડાયા હશે. આ મિશ્રણથી જે પ્રજા . રે.માં તેના કર્તા ડો. રસને પોતાના પુસ્તકના અંતે ઉત્પન્ન થઈ તેમણે નંદવંશના સંબંધ સૂચક નામે
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
