________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
નેતાજી સુભાષચંદ્ર મેઝ
[સ્વતન્ત્રતા-સ’ગ્રામના સેનાની]
શ્રી એ. એસ. માસર ૨૬ મી જાન્યુઆરીના દિવસ ભારતીય સ્વાતંત્ર્યદિન તરીકે સુપ્રસિદ્ધ છે. આ દિવસે દેશવાસી આ ત્રિર'ગી ઝંડાની છાયામાં ઊભા રહીને લ‰મુક્તિ માટે પ્રવસ્વ સંપશ્ કરવાની પ્રતિજ્ઞા લે છે. ઈ. ક્ષ, ૧૯૪૧ ની ૨૬ મી જાન્યુઆરીએ મા પ્રતિજ્ઞા લેવાની હતી ત્યારે દેશવાસીઓને સમાચાર મળ્યો કે સુભાષ ભામુ નજરકેદમાંથી ગૂમ થઈ ગયા છે. આ સાંભળી સૌ સ્તબ્ધ થઈ ગયાં, ઘરના આંગણે પહેરી ભરતી પેલીસની નજર ચૂકવી એ કયાં ગયા, કેવી રીતે ગયા ? ને સાચા અર્થમાં એ દિવસથી જ એમની સ્વાત ચની આરાધના શરૂ થઈ.
* !
સુભાષ ખાટ્યુને જન્મ ૨૩ મી જાન્યુઆરી, ૧૮૯૭માં કટકમાં થયા હતા. આ દિવસેામાં કટક ખગાળ પ્રાંતમાં હતુ. એમના પિતા જાનકીનાથ ખોઝ સરકારી વકીલ હતા. એ લાયકાત દ્વારા એમને ‘રાયબહાદુર'ના ખિતાબ મળ્યા હતા. એમનું મૂળ ગામ ખંગાળનું કાડિલિયા હતુ. આ કુટુંબ સ ́સ્કારી હતું, માતૃપક્ષે ધર્મપરાયણ હતુ. મોઝ કુટુ`બની પ્રતિષ્ઠા સારી હતી. શરદચંદ્ર બેઝને આજે કાશ્ નથી મેળ ખતું ? સુનીલચંદ્ર એઝને પણ એક નિપુણ તબીબ તરીકે સૌ કોઈ પિછાણે છે. એમના નાના ભાઈ સુભાષનું નામ ભારતીયેાની જીભના ટેરવે નહિ, પરંતુ જગતની જીભના ટેરવે રમી રહ્યું છે.
રાયસાહેબ જાનકીનાથ ખેઝને એક વખત જિલ્લા મૅજિસ્ટ્રેટ સાથે ઝઘડો વચે ને નેકરી ઢાડીને એ વકીલાત ફરવા લાગ્યા, જેમાં એમને સારી સફળતા મળી,
બચપણુથી જ સુભાષચંદ્રના જીવનમાં એ પ્રવૃત્તિએનું આકષ ણ વિશેષ હતું: 'દેશભક્તિને સન્યાસ પ્રત્યે એમને ખૂબ જ ભાવ હતો. રામકૃષ્ણ પરમહંસ ને સ્વામી વિવેકાન ંદનાં લખાણેએ એમના મનને વૈરાગ્યના પંથે ર ંગી દીધુ' હતું. એએ ૧૬ વર્ષની ઉમરે મૅટ્રિક પરીક્ષા પાસ કરીને ઉચ્ચ અભ્યાસ માટે પ્રેસિડેન્સી-કૉલેજમાં જોડાયા. ઘરમાં ધર્મપ્રેમી માતાના સાર તા હતા જ તેથી ને વૈરાગ્ય તરફ્ એ વધુ આકર્ષાયા એટલે ઈ. સ. ૧૯૧૪ માં એક રાતે ઘર ાઢી ધૂનમાં ને ધૂનમાં ભાગ્યા. ભગવાં વસ્ત્રો વસાવ્યાં, પહેર્યા ને સદ્ગુરુની શોધમાં અનેક તીથ ધામેામાં ફરી વળ્યા. હિમાલયને ખાળે એએ જઈ આવ્યા, પરંતુ જેના લલાટે સ્વદેશ માટે ભેખ લેવાનુ સર્જાયુ' હાય તે સાધુ પ્રેમ બની શકે ? હિમાલયની તળેટી ને ગંગાના તટે ઘૂમી વળ્યા, મથુરા વૃંદાવનને વારાસી ગયા તથા થાકમાં ગભીર માંદગીમાં પટકાયા. ડાઈ દયાળુ સજ્જને એમના સમાચાર એમના પિતા જાનકીનાથ એઝને આપ્યા. પુત્રને તેડી જઈ પિતા કલકત્તા લઈ ગયા. સુભાષ બાબુતી મા ધર્મક્ષેત્રે ક્રાંતિ હતી તેવી જ ક્રાંતિ એમણે શિક્ષણક્ષેત્રમાં કરી છે.
મૂળ આ જુવાન ક્રાંતિને અવતાર. પ્રેસિડેન્સી-કોલેજમાં પાછા જોડાયા ત્યા અંગ્રેજ મધ્યાપક એટન ભારતદ્વેષી હતા તે હિંદી- વિદ્યાર્થી એ પ્રત્યે ધૃણાની દષ્ટિથી જે તે અપમાનપૂ વર્તાવ રાખતા હતા તેથી એના ધમંડ ઉતારવા સુભાષ બાબુએ તેતૃત્વ લીધુ' તે વિદ્યાથી ઓએ બળવા શરૂ , હડતાલ પાડી, આમાં અધ્યાપક સાથે તકરાર થઈ. એયને ખડાવવામાં આવ્યા. વિદ્યાર્થી એના સરદાર સુભાષ બાપુને કૉલેજમાંથી ખરતરતૢ કરવામાં આવ્યા. એ વેળા કોઈને ખબર હતી કે આ જીવાન નેતાજી બનીને આઝાદ હિંદ ફોજના મુખ્ય સેનાપતિને આઝદ હિંદ સરકારના મુખ્ય રાષ્ટ્રપતિ
બની જશે?
૧૨
આટો.નવે./૧૯૯૦
પશ્ચિક--દીપાસવાં
For Private and Personal Use Only
