________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
આ વખતે અંજારમાં સધીર શેઠ નામે એક વણિક વેપારીની ખ્વાજ સકસ વગેરે માત્ર વેચવાની મેંદીની દુકાન હતી. જેસલ તથા તરલ રાત્રે ભજન કર ત્યાં ઘણી વાર નાસ્તિક લે કે પણ આવતા. પવિત્ર જીવન ગાળતાં હોવા છતાં એ શહેરમાં કઈક એમના વિશે વકુ પણ બોલતાં અને રૂપાળી ઓરતમાં લેભાઈને બહારવટિયે વેરાગી બન્યો હતો એમ પણ કેટલાક જણ એમની ટીકા કરતા. એક રજ થડાક સાધુઓ જેસલ-તોરલના સ્થાન પર આવ્યા એમના માટે ભોજનની વ્યવસ્થા કરવી હતી, પણ ઘરમાં પૂરતું અનાજ તથા બીજી સામગ્રીને અભાવ હોવાથી વણિક સધીર શેઠની દુકાને તોરલ સીધુંસામાન ઉધાર લેવા માટે ગઈ. સધીર શેઠ વિધુર હતું અને જે જેસલથી ડરતે હતું તે પણ તોરલ સુંદર હતી અને સીધા-સામાનની જરૂર હોવાથી પોતે એને પ્રલોભન આપશે તે એ વશ થશે એમ સમજીને સધીર શેઠે એની પાસે અયોગ્ય માગણી કરી. તેલને ખેદ થયો. એણે એ હવશ વણિકને પિતાના તપોબળથી ઉદ્ધાર કરવા માટે પ્રયત્ન કરી જોવા વિચાર્યું. તેરશે એ વણિકને પોતે એને ત્યાં રાત્રે એકલી આવીને એની ઈચ્છા પૂરી કરશે એમ ખાનગીમાં જણાવ્યું અને સીધું-સામાન લઈને પોતાના સ્થાન પર આવી. સાધુ સંતે જમીને ચાલ્યા ગયા. રાત્રે ઓચિંતો વરસાદ પડવા લાગ્યો અને શરતો કાદવથી ખરડાયેલ બની ગયો. તરલે જેસલને બધી વાત કરી અને પછી વરસતે વરસાદે એ એકલી સધીરને ઘેર પહેાંચી. સુધીરને આશા ન હતી, પરંતુ તેરલ વચનનું પાલન કરવા માટે સારો વરસો વરસાદે આવી પહોંચી હતી, એટલું જ નહિ, પણ એણે પહેરેલ વસ્ત્રો કોઈ પણ ભીનાં થયાં ન હતાં, તદન કર હતા, પળ પણ કાદવથી ખરડાયા વિનાના સાફ હતા, એ જોઈને સધીર અચંખે પામ્યો. એને એ સ્ત્રીમાં અલૌકિક મહાશક્તિનાં દર્શન થયાં અને એણે એકદમ જમાન પર ઢળી પડીને, સતીના ચરણોને સ્પર્શ કરીને માફી માગી. એણે ખૂબ પશ્ચાત્તાપ વ્યક્ત કરીને પોતાના જેવા પી જીવન–અધમ માનવીને તારવા માટે આર્જવભરી વિનંતી કરી. લેકકવિએ આમ ગાયું છે :
રલે ત્રણ નારિયા, સતિ ને સધીર, જેસલ જગને ચેટ, તેને પળમાં કીધે પીર.”
જેસલ તથા તેલ વિશે ઉપર પ્રમાણે પ્રચલિત લેકકથા જનતા માં વિશેષ પ્રમાણમાં મનાય છે. ઉપરના બનાવ પછી થોડાં વરસ બાદ જેસલ તથા તેરે સમાધિ લીધી હતી તથા સધીર શેઠ ભક્ત બનેલ તેણે પણ સમાધિ લીધી હતી. એ સમાધિઓ અંજારમાં જેસલ-તોરલના સ્થાનમાં આવેલ છે.
જેસલ જાડેજો ઈસ્વી સનને તેરમા સૈકામાં થઈ ગયે એમ કહેવાય છે. સૌરાષ્ટ્ર રાજસ્થાન તથા કચ્છમાં શાક્ત સંપ્રદાય અથવા શક્તિપંથના હિંદુ સતે રામદેવપીર, રાવલ માલદેવ તથા રૂપાંદે, ગંગા સતી વગેરેનાં ભજનો પ્રચલિત છે, એ અરસામાં કચ્છમાં જેસલ તથા તોરલ પીર અને સંત તરીકે પૂજતાં હોય તે પણ બનવાજોગ છે. તેલનાં સંખ્યાબંધ ભજને ગવાય છે અને એને ગુજ. રાતની આઘ કવયિત્રી તરીકે પણ કેટલાક ગણાવે છે. કચ્છના મુંદ્રા તાલુકાના જાડેજા ગરાસદારો પૈકી કેટલાક પિતાને જેસલ-પિતરા તરીકે ઓળખાવે છે અને એઓ જેસલને પિતાના પૂર્વજ તરીકે માને છે તથા જેસલના સ્થાનકે દર વર્ષે દર્શને આવતા હેય છે. સૌરાષ્ટ્ર તથા રાજસ્થાનમાં તેલનાં ઉત્પત્તિ તથા જીવન સંબંધમાં કેટલીક અનુશ્રુતિએ તથા દંતકથાઓ કચ્છમાં પ્રચલિત છે તેનાથી જુદા પ્રકારની પ્રવર્તે છે. કેટલાક ઈતિહાસલેખકે એ બધી દંતકથાઓની નોંધ કરેલ છે. સારાં નીચે પ્રમાણે છે. પથિક-દીપત્સવ
ટે,-નવે.૧૯૯૦
For Private and Personal Use Only
