________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
અમદાવાદના સેન્ટ
જે ચર્ચની ઍટિટી
છે, થોમસ પરમારે અમદાવાદના કેન્ટોન્મેન્ટ વિસ્તારમાં પ્રસિદ્ધ હનુમાનજીના મંદિરની સામે ગોથિક શૈલીમાં બંધાયેલું સેન્ટ નું ચર્ચ આવેલું છે. આ ચર્ચ ૧૦૦ વર્ષ જેટલું પુરાણું છે. અમદાવાદનાં દેવળમાં એનું સ્થાપત્યકીય મૂલ્ય વિશેષ છે. ચર્ચના મુખ્ય પ્રવેશથી દાખલ થતાં ડાબી બાજુએ બેસ્ટાઈmptise) માટેની બૅટ્રિી (baptistry) આવેલી છે. ખ્રિસ્તી ધર્મમાં નામકરણ વિધિ બેટાઈઝ' તરીકે ઓળખાય છે અને જયાં આ વિધિ કરવામાં આવે છે તે ચર્ચને ભાગ ઑસ્ટ્રિી તરીકે ઓળખાય છે. આ ચર્ચની બેહિસ્ટ્રીની અટ્ટકણીય પીઠ પર લેખ કરે છે. પ્રેક્ટિસ્ટ્રી ૧૦૪ સે. મી. ઊંચી છે, એની પીઠિકા છૂણ ઘાટની છે. અષ્ટકોણની દરેક બાજુ ૧૪.૫ સે. મી. લાંબી અને ૧૦.૫ સે. મી. પહોળી છે. એક પંક્તિમાં લખાયેલ લેખ અછાની છ બાજુઓ રોકે છે. લેખ બરાબર પશ્ચિમની દિશાએથી શરૂ થાય છે અને એ અંગ્રેજી ભાષામાં લખાયેલું છે, જે આ WHIRT 8: In Loving Memory of Thomas J. & Balter J, Hughes 1881.
આ ભાવાર્થ એ થયો કે થોમસ છે. અને બટર જે, હ્યુની પ્રેમાળ સ્મૃતિમાં ૧૮૮૧ માં આ બેહિસ્ટ્રી રચવામાં આવી હતી. (લેખન કૅપિટલ અક્ષર ૬૪૪.૫ સે. મી. કાને અને નાને અક્ષર ૪૨.૫ સે. મી. ને છે. મોટા અક્ષરમાં લાલ રંગ રેલે છે)
આ ટસ્ટ્રીની ઉપરની પાણીની કુંડી (નામકરણ-વિધિમાં બાળકના મસ્તકે પાણીને છંટકાવ કરીને કરવામાં આવે છે તેથી કંડીની જરૂર પડે છે) પણ અષ્ટક ઘાટની છે, જેની દરેક બાજુ ર૦ સે.મી.* ર૦ સે.મી. માપની છે. આ દરેક બાજુ પર કરેલા શિલ્પકને ઉલ્લેખનીય છે. બરાબર પૂર્વની બાજુએ નીચે મુખ અને ઉપર પૂછડી હેય એ રીતે ઊડતા એક કબૂતરનું આલેખન છે. ખ્રિસ્તી ધર્મમાં કબૂતર એ પવિત્ર આત્મા(Holy Spirit)નું પ્રતીક છે. ઈસુ ખ્રિસ્ત સેન્ટ જહોન બૅરિસ્ટ દ્વારા બેટાઈઝ લીધું ત્યારે આકાશમાં પવિત્ર આત્મા કબૂતરના સ્વરૂપે ઈસુ પર ઊતર્યો મનાય છે એ હકીકત અહીં કબૂતરના આલેખનમાં રજૂ થઈ છે. આ પછી અગ્નિ ખૂણુની બાજુ પર છ ખૂણાવાળા તારાનું ચિહન અંકિત છે. આ સુશોભન ડેવિડને તારા” અને “એમનની મુદ્રા' તરીકે ઓળખાય છે. તારાની મધ્યમાં ત્રિદલ (Trifoil)ની ભાન છે. આ પછી દક્ષિણની બાજુ પર I H S અક્ષરો એકબીજા સાથે ભેળવીને સંયુક્તાક્ષર (morrogram)નું આલેખન છે તે લેટિન ભાષાના In Hoc signoનું સંક્ષિપ્ત સ્વરૂપ છે, જેનો અર્થ થાય છે કે તારણહાર ઈશ્ન. બાદ ન વ ખૂણાનો બાજુ પર બેવડા વલનું અંકન છે. અંદરના નાના વલમાં ત્રણ નાનાં વતું આલેખ્યાં છે અને આ દરેક નાના વલમાં ત્રિદલની ભાત કે રેલી છે. આ ત્રણ વ4 લે તથા વિલન ત્રણ પાંખડી એ ખ્રિસ્તી ધર્મના કન્ય (Trinity)ના સિદ્ધાંતની રજૂઆત કરે છે. ખ્રિસ ધર્મમાં પિતા (God), પુત્ર (Christ) અને પવિત્ર આત્મા (Holy Ghost) મળીને ઈશ્વરનું સ્વરૂપ થાય છે. આ માન્યતાને ક્યને સિદ્ધાંત કહે છે. પશ્ચિમની બાજુ પર ઘેટું આલેખ્યું છે. ઘેટાએ આગળના જમણા પગ વડે વજદંડ ધારણ
[અનુ. પા ૮૧ નીચે ૧. કૅમસ પરમાર, ખ્રિસ્તી દેવળી, ગુજરાતને રાજકીય અને સાંસ્કૃતિક ઈતિહાસ, ગ્રંથ ૮ (સંપા.” શાસ્ત્રી હરિપ્રસાદ અને પરીખ પ્રવીણચંદ્ર), પૃ. ૫૧૨ ૨. આ દેવળનું ક્ષેત્રીય શોધકાર્ય (Fieldwork) કરીને આ લેખ તૈયાર કર્યો છે. ૮૬ ક-નવે/૧૯૯૦
પથિક-દીપભવાંક
For Private and Personal Use Only
