________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
વેડરબર્નની કબર પર ભરૂચ શિલાલેખ
છે. ભારતી સેલત - . આર. ટી, સાવલિયા ભરૂચ શહેરમાં કિલ્લાના વાયવ્ય ભાગમાં બૂરજથી ૨૦૦ વાર દૂર મુંબઈ ઇલાકાનો ઈસ્ટ ઈન્ડિયા કપની સરકારના સેનાધિપતિ બ્રિગેડિયર જનરલ ટેવિડ વેડરબનની કબર છે, એ કબર ઈટોની બધેિલી છે અને ૨ મી. ૭૫ સે.મી. લાંબી, ૧ મી., ૧૨.૫ સે. મી. પહોળી તથા ૯૦ સે.મી. ઊંચી છે. એ કબર ઉપર મૂકેલી પથ્થરની મોટી શિલા ઉપર આ શિલાલેખ જૂની સિવિલના કમ્પાઉન્ડમાં છે.
આ કબર–લેખ વેડરબનના એઈડ–ડી-કંમ્પ અને સેક્રેટરીએ કેતરાવ્યો હતો. એમાં આ અધિકારીની નાની ઉંમરે મળેલી સિદ્ધિ અને ખાસ કરીને એના હિંદમાંના આગમન પહેલાં યુરોપમાં સતવર્ષીય યુદ્ધમાં એનો તેજસ્વી કાકંદ વિશે માહિતી આપેલી છે.
આ લેખ અંગ્રેજી ભાષામાં લખેલે છે. લેખની કુલ પાઓ પર છે. પ્રથમ પક્તિને આરંભ મધ્યમાંથી થાય છે. લેખના અંતે મધમાં ઍલેકઝાન્ડર ઍકલેલન અને જહોન મૅકૅન્ઝીની સહી છે.
આ શિલાલેખ આ અગાઉ Gazetteer of the Broach District (Vol. II, Part II, p. 557), Histroy of Gujrrat, (Vol. III by Commissariat, pp. 712 ff) તથા “ભરૂચને ઈતિહાસ'(પૃ. ૪૧૧ થી ૪૪૪)માં પ્રસિદ્ધ થયેલ છે. અહીં એના પાઠમાં રહેલી ક્ષતિઓ સુધારી નવેસરથી પંક્તિવાર પાઠ આપવામાં આવ્યા છે. લેખન સાર આ પ્રમાણે છે :
સેન્ટ જેમ્સ ૨૬ જુલાઈ, સને ૧૭૫૧, આ માસની ૧૬ મી તારીખે ગયા ગુરુવારે મેજર વડરબને પાટવીકુંવર ફર્ડિનાન્ડે નીચે લખેલા પત્ર સાથે મોકલેલે, જે આ દિવસે બપોરે આવી પહોંચ્યો: મહારાજાના લશ્કરે આ દિવસે જે સ્મરણીય ફતેહ મેળવી તે વિશે હું આપને અભિનંદન આપું છું. આ ભવ્ય દિવસના દરેક બનાવની નોંધ લેવી મારે માટે અશક્ય છે. આ પત્ર લાવનાર અદ્વિતીય ગુણવત્તાવાળો અમલદાર છે. આજે જે યશસ્વી ફતેહ અમને મળી તેમાં એની ઘણી મદદ હતી. એ આપને યુદ્ધને નિશ્ચિત અહેવાલ આપશે. આ અમલદાર પર આપને કૃપા રાખવા અમારી ભલામણ છે. હિલકુપ(ટેકરી)થી થોડે દૂર કર્ક ડેન્જનની છાવણીમાથી સને ૧૭૬૫, ૧૬ મી જુલાઈ ના પહેલા પહેરમાં ૧૧ વાગ્યે. . (સહી) બ્રુન્સક અને લુલેનબર્ગના હથક ફર્ડિનાન્ડ'
ડરબને જર્મનીમાં જે ફરજ બજાવેલી તેની સંપૂર્ણ કદર એના શાહી ઉપરીએ કરેલી, જેની સાબિતીરૂપે એને એક હજાર પન્ડનું ઈનામ મળેલું અને એ ઉંમરે પહ ચતાં એને લકરની એક પલટણને મંજર કમાન્ડર ની હતા. સને ૧૭૬૨ માં એને લેફટનન્ટ કર્નલની જગ્યા આપી અને હિંદમાં સને ૧૭૭૦ ના માને એ કર્નલ અને બ્રિગેંડયર જનરલ નિમાયો હતો,
એ પ્રતિષ્ઠાવંત નિષ્કપટી ન્યાયી અને નિખાલસ હતો. સમગ્ર જિંદગી દરમ્યાન સરકારી અને ખાનગી બાબતમાં એની વર્તણૂક જોતાં એને સહુ કોઈ સમાનથી યાદ કરશે. જ્યારથી એને લશ્કરને મુખ્ય અમલદાર બનાવ્યું ત્યારથી અની બુદ્ધિના બળથી કપનોને જે ફાયદા થયા છે તે દર્શાવે છે કે સરકારી કામકાજ પ્રત્યે એ કેટલે જાગરૂક હતું. એનાં ઉમદા ચારિત્ર્ય અને અંતરના ઊંડાણ વિશે જેટલું લખાય તેટલું ઓછું છે. માનવને જે સગુણથી માન મળે તે સદગણથી એ સભર હતે. જીવનમાં એના મિત્રો અને સહૃદયીઓ એને માન આપતા અને ચાહતા. એ માર્યો ગયે તેથી દરેક જાતના લેકે સાચા દિલથી ઉદાસ બન્યા અને એમણે અફસ પ્રગટ કર્યો. સને ૧૭૭ર ના નવેઅરની ૧૪ મી તારીખે ૩૨ વર્ષ અને ૮ માસની ઉમરે એ ભરૂચના કિલા હેઠળ માર્યો ગયે. એના મૃત્યુથી 'ડા દુખ સાથે અંત:કરણના ઊંડાણથી માન અને સ્નેહભાવથી એની સ્મૃતિમાં ઉપર
ઓકટો.નવે.૧૯૯૦ પથિક-દીપેસવાંક
For Private and Personal Use Only
