________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
www.kobaur
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
વિશળ જળ, હું જે વાં, ગેલણ હંસ ગણેજ, તું અળગાં કર તેજ, ગણ ભગવ્યને, ગેલણા આપા ગોલણ માળા ગૂંથિયે, મન ગૂંથાણે મેય,
નર અવર-શું ને'ય નડે નેત્રમને હવે ! ” [ (1) મેડ–મુકટઅમ્રાજ-અગ્રાહ્ય. (૨) વારિ-પાણી. ખીર-દૂધ. (૪) ગણતર-ગુણવાન. (૫) પૈ-દૂધ (૪) અવર-બીજા નેડ-સ્નેહ, ] પત્રના જવાબમાં કાગળ લખી રાણીને ઘણી જ સમજાવી. એના જવાબમાં રાણીએ એક દહે મેકઃ
“હું મોતી, તું હંસ, ભાવે ભોગવ્યને, ભલા,
વાયસને હેય વંશ, ગણું ન ધે, ગેલણ || [ () વાયસ-કાગડે. ]
એ વખતે ગોલણ વાળાએ લખ્યું કે “જો તું પ્રેમસરિતા છે તે હું તળાજે સાગર બનીને બેઠે છું. ચાલી આવ્ય.”
નેત્ર યાત્રાને બાને પાટણથી નીકળીને તળાજા પહેચી ગઈ. વિશળદેવને જાણ થતાં તળાજા ઉપર ચડશે.
ગોલણને કહેણ મોકલ્યું કે “રાણાને સોંપી આપે, નહિ તે વાળાક પ્રદેશને ઉજજડ કરી નાખીશ.” ગોલણે નેત્રમને સોંપવાની ના પાડી. લડાઈ થઈ. ગેલણ જીવતે પકડાયો.
નેત્રમને મેળવવા ગોલણની રિબામણું શરૂ કરી, પણ ગેલણ ન માન્યા. ત્યારે એને કહેવામાં આવ્યું કે “તેં નેત્રમને ક્યાં છુપાવી છે એ બતાવી આપ અને સેપી દે તે અજય-વચન આપી તળાજાની ગાદી પાછી સુપ્રત કરી દઉં.” વચન દીધું છતાં ગોલણ ન માને.
પછી તે ગેલણ ઉપર ગાડીનાં હાલર હાંકી મૃત્યુદંડ આપવાનું નક્કી કર્યું. જ્યારે ગાડાં ચલાવવાની બધી તૈયારી થઈ ગઈ તે ટાણે ગોલણ નીચે મુજબ છે :
અધ બૂડી અધ વાલ, ઊભે ધર આપું નહિ,
મૂઆ પછી ભાલ, ગોલણ ભર ગાડી ફરે [ (૮) મર-ભલે. ] ગેલણ વાળે મોતને ભેટયો.
હકીકતની દષ્ટિએ વિચારતાં આ મજાની દતકથા જ લાગે છે. આવો કોઈ પણ પ્રસંગ બનેલ હેય એવું ગણવું અશક્ય લાગે છે.
પાટણની ગાદી ઉપર વિશળદેવને રાજ્ય-અમલ ઈ.સ. ૧૨૪૩ થી ૧૨૬ ૩ સુધી (વિ.સં. ૧૨૯૯ થી ૧૩૧૯)ને આવે
આ સમયમાં તળાજા ઉપર વાળાઓનું શાસન નથી, ઈ.સ. ૧૨૦૩ તે જગમાલ મહેરને લેખ જોતાં તળાજા ઉપર જગમાલ અધિકાર ભગવતે હવે, કારણ કે જગમાલ મહેર ૧૨૦૩ માં તળાજામ મંદિર બંધાવે છે. જે એની હકુમત ન હોય તે મંદિર બંધાવે નહિ. પાછું તળાજ એવું તીર્થ નથી કે એની હકુમત હેય છતાં મંદિર બંધાવે
આમ વિચારતાં એ નિર્ણય ઉપર આવવું પડે છે કે ઈ.સ. ૧૨૦૩ પહેલા તળાજા વાળાઓના હાથમાંથી છૂટી ગયેલું. વિશળદેવના શાસન વખતે તળાજા ઉપર કોઈ પણ વાળા–વંશના રાજાનું
[અનુ. પાન ૪૮ નીચે ઍક -નવે./૧૦ પથિક-દીપેસવાં
- ૩૮
For Private and Personal Use Only
