________________
૧૧
ફૈકી દીધાં. વનરાજને ઊભેાને ઊભેા જ ચીરી નાખ્યા. વનરાજના ત્રાસમાંથી છૂટયા એટલે લેાકેાએ જોરથી હુ નાદ કર્યા.
સિ'હનુ' ચામડું લઈને ત્રિપૃષ્ઠોતનપુર તરફ પ્રયાણ કર્યું. લેાકેાએ તમામ હકીકત પ્રતિવાસુદેવ અમ્ભગ્રીવને જણાવી એટલે તે અદેખાઈથી ખળવા લાગ્યા, કુમારાનું કાસળ કાઢવા તેણે પાતનપુરના રાજા પ્રજાપતિને કહેવડાળ્યું, “ હવે તમે વૃદ્ધ થયા છે, તેથી મારી સેવામાં કુમારેશને મેકલે. તમારે આવવાની જરૂર નથી.” પ્રજાપતિએ કહેવડાવ્યું, હું પોતે તમારી સેવામાં આવવા તૈયાર છું.’
અવગ્રીવને લાગ્યું' કે કુમારેાનું કાસળ કાઢવાની તેની મેલી મુરાદ બર આવશે નહિ. એટલે તે ઘણા ગુસ્સે થઈ ગયે. તેણે પ્રજાપતિને કહેવડાવ્યું, “ તમે મારી આજ્ઞાના અનાદર કર્યો છે એટલે હું તમાર નગર પર ચડાઈ કરવા માંગુ છું, તમે મારે સામનેા કરવા માટે તૈયાર થઈ જાવ.
,,
પ્રતિવાસુદેવ અવગ્રીવે પેાતાના મોટા લશ્કર સાથે પેાતનપુર પર ચડાઈ કરી; ત્રિપૃષ્ડ વગેરે પણ પેાતાની સેના સાથે દેશની સીમા પર આવ્યા. ખૂનખાર જંગ ખેલાયેા. યુદ્ધભૂમિ લેાહીથી ભીની થઈ ગઈ. નિર્દોષ, નિરપરાધી અનેક જીવાને સંહાર ત્રિપૃષ્ઠને વ્યાજમી ન લાગ્યું. તેણે અશ્વગ્રીવને કહેવડાવ્યું, “આપણે બન્ને યુદ્ધ કરીએ તે ઘણુ' સારૂ'. નિર્દોષ, નિરપરાધી જીવેાને મારવાથી શે। લાભ ?”
અશ્વગ્રીવે ત્રિપૃષ્ઠને પ્રસ્તાવ મ ંજૂર રાખ્યા. અન્ને યુદ્ધ માટે ભેગા થયા, બન્ને ચેાદ્ધાએ ઘણા વખત સુધી લડયા છતાં કાંઈ ને વિજય મળ્યા નહિ. છેવટે અશ્વગ્રીવે પેાતાનુ ચક્ર ત્રિપૃષ્ઠ પર ફેકયું. પણ સૌ કેાઈના આશ્ચર્ય વચ્ચે, ચક્ર પ્રહાર કરવાને બદલે ત્રિપૃષ્ઠને પ્રદક્ષિણા દઈ તેના હાથમાં થંભી ગયું. ત્રિપૃષ્ઠ અશ્વગ્રીવને પેાતાના પરાજય કબૂલ કરી લેવા સૂચન કર્યુ, પણ જયારે અશ્વગ્રીવે ત્રિપૃષ્ઠનુ સૂચન સ્વીકાર્યું નહિ ત્યારે ત્રિપૃષ્ઠ અવીવનું ચક્ર તેના તરફ ફે કર્યુ. અશ્ર્વગ્રીલ મરાચે.
અવગ્રીવના મૃત્યુ પછી બીજા રાજાએએ પણ ત્રિપૃષ્ઠની શરણાગતિ સ્વીકારી. અડધા ભારત વને કખજે કરી ત્રિપૃષ્ઠે વાસુદેવનુ પદ ધારણ કર્યુ.
