________________
ઉપર એક-એક મહિનાનું અનશન સ્વીકારીને નિર્વાણ પામી ચૂક્યા હતા. શેષ રહેલા બે ગણધરોમાંના પ્રથમ ગણધર શ્રી ગૌતમસ્વામીજી જે રાત્રે પ્રભુ મહાવીર નિર્વાણ પામ્યા, એની પ્રભાતે કેવળજ્ઞાની બન્યા હતા. એથી બધા ગણધરોનો શિષ્ય પરિવાર પાંચમા ગણધર શ્રી સુધર્માસ્વામીજીની નિશ્રા સ્વીકારીને આરાધના કરી રહ્યો. તેઓ દીર્ધાયુષી હતા. કેવળજ્ઞાની ગણધર શ્રી ગૌતમસ્વામીજી ૧૨ વર્ષનો કેવળી પર્યાય પાળીને વૈભારગિરિ પર અનશન સ્વીકારી મોક્ષે પધાર્યા. એથી સંઘશાસનની ધૂરા શ્રી સુધમારસ્વામીજીએ ૧૨ વર્ષ સુધી સંભાળી. ત્યારબાદ એઓ કેવળી બનીને ૮ વર્ષ સુધી વિચર્યા અને ૧૦૦ વર્ષનું સર્વાયુ ભોગવીને મુક્તિ પામ્યા.
અગિયાર ગણધરોમાં સૌથી ચિરાયુષી શ્રી સુધર્માસ્વામીજી હતા. એથી ભગવાનનો શ્રમણ-સંઘ સુધર્માસ્વામીજીના પરિવાર તરીકે પ્રસિદ્ધિ પામ્યો. આજે પણ આ પ્રસિદ્ધિ એવી ને એવી જ છે. ભગવાનનું જે જન્મ-નક્ષત્ર અને જે જન્મરાશિ હતી, એજ ઉત્તરા ફાલ્યુની અને કન્યા રાશિ શ્રી સુધર્માસ્વામીજીના જન્મ-નક્ષત્ર ને જન્મરાશિ તરીકે હતી. કેવો અપૂર્વ આ યોગાનુયોગ !
દ્વાદશાંગીના રચયિતા શ્રી સુધર્માસ્વામીજી કેવળી બન્યા, ત્યારબાદ એમની પાટને શ્રી જંબૂસ્વામીજીએ શોભાવી. એઓ અપૂર્વ વૈભવ અને એથીય વધુ અજોડ વૈરાગ્યના સ્વામી હતા. માત્ર ૧૬ વર્ષની ઉગતી વયે ૮૯ કરોડ સુવર્ણ મુદ્રાઓનો ત્યાગ કરીને, લગ્નની પ્રથમ રાત્રે જ આઠ નવોઢાઓને પ્રતિબોધીને તેમજ ચોરી કરવા આવેલ ૪૯૯ ચોરો સાથે એના નાયક પ્રભાવને મુક્તિનો માર્ગ બતાવીને એઓ શ્રી સુધર્માસ્વામીના શિષ્ય બન્યા હતા.
આ અવસર્પિણી કાળના અંતિમ કેવળજ્ઞાની શ્રી અંબૂસ્વામીજી ૮૦ વર્ષની વયે મથુરામાં નિર્વાણ પામ્યા અને ભવદેવ-ભવદત્ત તરીકેના બંધુયુગલના ભાવથી પ્રારંભાયેલી એ સાધના સંપૂર્ણ બની.
શ્રી જંબૂસ્વામીજીનું નિર્વાણ થતા કેવળજ્ઞાન, મન:પર્યવજ્ઞાન આદિ ૧૦ વસ્તુઓનો વિચ્છેદ થયો. આ કાળમાં જ શ્રી ભદ્રેશ્વરતીર્થ સ્થાપિત મહારાજા ખારવેલ
~~~~~~~~~~~~~ ૩૭
