________________
મારું મોત પાટલિપુત્રમાં પ્રવેશે, એ પૂર્વે જ જીવ બચાવવા માટે ભાગી છુટવું જોઈએ ! ખારવેલ હજી તો દૂર હતા, પણ એમના કૌવતની કીર્તિકથાઓ તો ક્યારનીય મગધમાં ઘૂમી વળી હતી અને હવે તો એના પડઘા પાટલિપુત્રમાં પણ ગુંજી રહ્યા હતા.
પુષ્યમિત્ર પોતાની સામે આવનારા આક્રમણની સજ્જડતા અને સબળતા સાંભળીને કિંકર્તવ્ય-મૂઢ બની ગયો અને જે પાટલિપુત્રના કણકણની સારસંભાળ લેવાની જવાબદારી પોતાના માથે હતી, એ જવાબદારીના જળ-ઘટને એકી ધડાકે ફેંકી-ફંગોળી દઈને પુષ્યમિત્ર જીવ લઈને મથુરા તરફ નાઠો ! પાટલિપુત્રના દરવાજા હવે ખુલ્લા હતા અને કલિંગ-સેનાની કૂચથી ઉડેલી ધૂળમાંથી રચાયેલી ડમરીઓએ આકાશમાં દુર્દિન જેવો દેખાવ રચી દીધો હતો.
ભયભીત બનીને ભાવિની કોઈ કલ્પના ન કરી શકતી મગધ-પ્રજા કોઈ અમંગળના એંધાણ નીચે થરથર ધ્રૂજી રહી હતી, કારણ કે એની આંખ સામે મગધે કલિંગ પર વર્તાવેલા કાળાકેરની ગોઝારી સ્મૃતિઓ સજીવન બનીને નાચતી હતી, રાજા નંદ અને રાજા અશોકે જે કલિંગ પર દમનનો દોર વીંઝવામાં પાછું વાળીને જોયું નહોતું, એજ કલિંગની પ્રજાના પુનરૂદ્ધારક રાજા ખારવેલ શું આ વેરની પઠાણી-વ્યાજ સાથે વસૂલાત કર્યા વિના રહેશે ખરા ? આ પ્રશ્ન પ્રજાના દિલમાં સણસણતા બાણની જેમ ભોંકાઈને જખમ પેદા કરી રહ્યો હતો !
૮૬ ૧૧
» મહારાજા ખારવેલ
