________________
કલિંગ-ચક્રવર્તી મહારાજા ખારવેલ (શિલાલેખનું વિવરણ)
(લે. સ્વ. વિદ્યામહોદધિ કાશીપ્રસાદ જાયસ્વાલ એમ.એ.)
હિંદુ-ઇતિહાસનો પુનરૂદ્ધાર એક આશ્ચર્યજનક વસ્તુ છે. ગુપ્ત રાજાઓની વિગતો કોણ જાણતું હતું ? ચંદ્રગુપ્ત મૌર્યની કીર્તિ વિશાખાદત્તના સમય સુધી અને શૃંગ ભારતેશ્વરોની કહાણી કાલિદાસના સમય સુધી જીવંત રહી શકી, પણ એ પછીના ગ્રંથો દ્વારા આપણે આજે એમને ઓળખતા થયા છીએ. પરંતુ સમુદ્રગુપ્ત, કર્ણ કલચૂરી અને ખારવેલ-કે જે ચંદ્રગુપ્ત મૌર્ય તથા નેપોલિયન કરતાં જરાય ઓછો કે ઉતરતો ન હતો, એટલું જ નહિ બલકે એમના કરતાં કોઈ કોઈ અંશે ચડીયાતો હતો, તેનું નામ-નિશાન પણ આપણા ગ્રંથભંડારમાં નથી. એનો ઇતિહાસ, એના વખતમાં લખાયેલા સમસામયિક લેખ,
