________________
ઉત્સવની ધામ બન્યા હતા. ઘરે ઘરે ઘેબરની સોડમ ફેલાતી હતી. નંદનવનની ધરતી હોય અને એમાં પાછા ઋતુરાણી-વસંતના ત્યાં પગલાં પડે ! પછી સૌંદર્યની એ સમૃદ્ધિમાં વૃદ્ધિ થવામાં શી કમીના રહે! એમ કલિંગ આમ પણ આમૂલ-ચૂલ કાયાપલટ પામીને કળાધામ તો બની જ ચૂક્યું હું. અને એમાં વળી કલિંગ ચક્રવર્તી મહારાજા ખારવેલ મગધવિજયની મહાકીમતી મુકુટ માથે ધરીને પાછા આવી રહ્યા હોય, પછી એમના પ્રવેશના પગલે કલિંગમાં કઈ કમનીયતાની કમીના રહે !
એ ઘડી-પળથી બરાબર બાર વર્ષ પૂર્વે ખારવેલ જ્યારે તોષાલીના રાજ્ય સિહાસને અભિષિક્ત થયા, ત્યારે પ્રજાએ જે આનંદોત્સવ ઉજવ્યો હતો. એથી અગણિત ગણો આનંદોત્સવ “મગધવિજય” મેળવીને પાછા કલિંગમાં પ્રવેશતા મહારાજા ખારવેલને પગલે-પગલે પ્રજાએ ઉજવી જાણ્યો. કારણ કે કલિંગે આ પૂર્વે જે કંઈ ગુમાવ્યું હતું. એ આ વિજયથી અનેક ગણી વૃદ્ધિ સાથે પુનઃ મળી રહ્યું હતું. કલિંગે આ પૂર્વે મહારાજા ખારવેલની આગેવાની હેઠળ મેળવેલા વિજયો જે કલિંગના કપાળે મુકુટની જેમ શોભતા હતા, તો મગધનો આ વિજય એ મુકુટના માથે કલગી બનીને કલિંગને જે રમણીયતા આપતો હતો, એ અવર્ણનીય હતી.
કલિંગના અનેક ગામ નગરોમાંથી અદ્ભુત માન-સન્માનને ઝીલીને આગળ વધતા મહારાજા ખારવેલ એક સુભગ-પળે કલિંગની પાટનગરી તોષાલીમાં પ્રવેશ્યા. આજ સુધીની દરેક પ્રવેશયાત્રામાં “કલિંગ-જિન”ની એ સુવર્ણ પ્રતિમાને જે રીતે અગ્રગણ્ય સ્થાન અપાતું હતું, એ જોઈને તો પ્રજાને એમ જ થતું હતું કે, મહારાજા ખારવેલને મન પોતે મેળવેલા મગધના વિજયનું મહત્ત્વ આ “કલિંગ-જિન”ની પ્રાપ્તિ સમક્ષ એક તરણા જેટલું ય નથી ! ઘણીવાર તો રાજા ખારવેલ એ “કલિંગ-જિન”ના સારથિ બનતા, તો ક્યારેક વળી એઓ આ સુવર્ણ મૂર્તિના છત્રધર પણ બનતા, અને કોક દહાડો વળી એઓ આ પ્રભુજીની પાલખીના વાહક અદના ચાકર પણ બની જતા !
મહારાજા ખારવેલ
-
-
-
