________________
હતી. રાજકાજ અને ભોગ-ઉપભોગના રસિયાથી તો આ કાર્યની વિચારણા પણ થઈ શકે એવી ન હતી, આ બધું મહારાજા ખારવેલ બરોબર જાણતા હતા, છતાં એઓ ધર્મસેવક તરીકેનું કર્તવ્ય અદા કરીને “ભિક્ષુરાજ”ના નામને સફળ કરી જવા માંગતા હતા અને એથી જ એઓ કર્તવ્યના કંટક-કંકરથી છવાયેલા માર્ગ પર કદમ-કદમની કૂચ કરવા સહર્ષ તૈયાર થયા હતા.
ખારવેલની આસપાસ કંઈ શ્રમણો કે શ્રાવકોની સૃષ્ટિ જ દર્શન આપતી રહેતી હતી, એવું નહોતું! એમની વયના ઘણા-ઘણા રાજવીઓ અને શ્રેષ્ઠિઓ એ વખતે રંગરાગની રૂપેરી-સૃષ્ટિમાં સહેલગાહ માણવાના નવા-નવા મનોરથોને સાજ શણગારથી સજ્જ બનાવી રહ્યા હતા, આમ છતાં ભરયૌવનના ભરથાર ભિક્ષુરાજની સ્વપ્ન-સૃષ્ટિ તો કોઈ અનોખી જ હતી ! એઓ કુમારગિરિ પર જતા, પરંતુ સૌંદર્યની ભોગમસ્તી માણવાનું નહિ, પણ ગુફાઓની યોગ-મસ્તી માણવાનું એમનું સ્વપ્ન રહેતું ! એઓ પ્રવાસ પણ ખેડતા, પરંતુ એ કુરૂક્ષેત્રનો સંદેશ સુણાવવા નહિ, ગુરૂક્ષેત્રના ધર્મક્ષેત્રના સંદેશનો ફેલાવો એમના પ્રવાસને યાત્રા જેવો મહિમા આપી જતો ! આમ, મહારાજા ખારવેલ ખરેખર સંસારના સરોવરમાં ખીલેલું એક એવું શતદળ કમળ હતું કે, ધર્મતિજના દર્શને ખિલવું, એજ એનું જીવનવ્રત હોય ! અને કર્મભોગના મળ-જળવમળથી જ ખીલવા છતાં મળ-વમળભર્યા એ જળથી અલિપ્ત રહીને નિર્મળ બન્યા રહેવું. એ જ જેનો મુદ્રાલેખ હોય!
કલિંગની આમૂલચૂલ કાયાપલટ કરવી, એ સહેલું કાર્ય હતું. પરંતુ દ્વાદશાંગીની રક્ષા કાજે શ્રમણ પરિષદનું આયોજન કરવું અને એમાં સફળ બનવું, એ વધુ દુષ્કર કાર્ય હતું. કારણ કે સમર્થ કૃતધારકોના આગમન વિના તે આની સફળતાની ફલાદેશ લખાય એમ જ નહોતી અને મગધમાં ફેલાઈ ચૂકેલી રાજ્યક્રાંતિ, અંધાધૂંધી અને બળવાની જેહાદને કારણે ઘણા-ઘણા શ્રમણો દૂર દૂરના પ્રદેશોમાં જ વિચરણ કરી રહ્યા હતા. આ બધા શ્રમણોને છેક કલિંગ સુધી લાવવા, એ નાની
૧૧૦ ૨૦૦૦૦૦૦૦૦૦૦૦૦૦૦૦
~~~~~~~~~~~~~~~~~ મહારાજા ખારવેલ
