________________
અપાવે એવા હતા, છતાંય કલિંગને વરેલા આવા મહિમાનું ખરેખરું શ્રેય તો કુમારગિરિને ફાળે જ જતું હતું.
આ પહાડ ખૂબ જ વિચિત્ર મનાતો. પ્રભુ મહાવીરના પરમભક્ત શ્રી શ્રેણિકરાજે અહીં ભવ્ય મંદિરો બંધાવ્યા હતા અને શ્રી ઋષભદેવ પ્રભુની સુવર્ણ પ્રતિમાની સાથે અનેક જિનબિંબો પધરાવ્યા હતા. શ્રેણિક મહારાજા અને એમના પુત્ર મગધપતિ કોણિકે અહીં અનેક ગુફાઓનું નિર્માણ કરીને સાધકોને આ ગિરિની અનોખી મોહિની લગાડી હતી. અંતિમ ચતુર્દશ પૂર્વધર શ્રી ભદ્રબાહુસ્વામીજીની સ્વર્ગભૂમિ આ જ હતી. દુકાળના કાળમાં સંયમ ધર્મની જાળવણી માટે ઘણા-ઘણા મુનિવરો આ તીર્થ પર જ અનશન સ્વીકારીને સ્વર્ગવાસી બન્યા હતા. આચાર્યશ્રી સુસ્થિતસૂરિજી તથા આચાર્યશ્રી સુપ્રતિબદ્ધસૂરિજીએ આ તીર્થમાં રહીને જ સૂરિમંત્રનો કરોડ વાર જાપ વારંવાર કર્યો હતો. શ્રી સુસ્થિતસૂરિજીની સ્વર્ગવાસ ભૂમિ પણ આ જ હતી. - કલિંગની ધરતીના મસ્તકે તીર્થભૂમિ તરીકેની કીર્તિનો જે તાજ શોભી રહ્યો હતો. એમાં આ રીતે કુમારગિરિની પવિત્ર ભૂમિનો ફાળો અગ્રગણ્ય હતો. આ તીર્થભૂમિની નજીક આવેલી તોષાલીનગરી ત્યારે કલિંગની પાટનગરી હતી. એનું બીજું નામ કનકપુર પણ હતું. ભગવાન શ્રી મહાવીરદેવના નિર્વાણકાળ પર જ્યારે ત્રણ-ત્રણ શતક લગભગ પૂરા થવા આવ્યા હતા, ત્યારે કલિંગમાં વૃદ્ધરાજનું શાસન તપતું હતું. તેઓ પ્રતાપી અને ધર્મનિષ્ઠ રાજવી હતા. એમની આંખોમાં ઘણા-ઘણા સ્વપ્નો રમતા હતા. સમ્રાટ અશોકે કલિંગ પાસેથી જે સ્વતંત્રતા છીનવી લીધી હતી, આ પૂર્વે પણ રાજા નિંદે “કલિંગ-જિન”ની પ્રતિમાનું અપહરણ કરવા દ્વારા કલિંગની જે કીર્તિ લૂંટી લીધી હતી અને આ બે યુદ્ધો દ્વારા કિલિંગની પ્રજામાં થોડા-ઘણા પ્રમાણમાં જે નિરાશા-હતાશા છવાઈ ગઈ હતી, આ બધા કલંકોથી કલંકિત બનેલા કલિંગને એઓ દૂધથી પખાળીને પુનઃ કીર્તિ-સમૃદ્ધ બનાવવાના સ્વપ્નદૃષ્ટા હતા.
રાજા વૃદ્ધરાજ બહારથી પ્રસન્ન અને સંતોષી હોવા છતાં અંદરથી એટલા બધા પ્રસન્ન નહોતા. એમને એમ જ થયા કરતું કે, ક્યાં પોતાના
~~~~મહારાજા ખારવેલ
