Maharaja Kharvel

Author(s): Purnachandrasuri
Publisher: Panchprasthan Punyasmruti Prakashan

Page 80

પૂછ્યું કે, ઓ ! સુરદાસ ! તું અર્ધરાજ્યને શું કરીશ ? જવાબમાં કુણાલે કહ્યું કે, હું ભલે આપનો અંધપુત્ર રહ્યો, પણ આપના પૌત્ર માટે રાજ્ય માંગી. રહ્યો છું. એ પૌત્ર સંપ્રતિ એટલે કે હમણાં જ પેદા થયો છે.
આ સાંભળીને અશોક કુણાલને ભેટી પડ્યો અને પોતાના પૌત્રને એણે સંપ્રતિના નામે સંબોધ્યો. આ સંપ્રતિ જ આગળ જતા જૈન સમ્રાટ સંપ્રતિ તરીકે પ્રસિદ્ધિ પામ્યા. આર્ય શ્રી મહાગિરિસૂરિજી તથા આર્ય શ્રી સુહસ્તિસૂરિજીનો ઉપદેશ પામીને અવંતિપતિ તરીકે આ સંપ્રતિએ જાણે એક નવો જ જૈનયુગ સ્થાપિત કર્યો.
પ્રિયદર્શી અશોકે બૌદ્ધધર્મના પ્રચાર કાજે ઘણું ઘણું કર્યું. અનેક દેશોમાં બૌદ્ધ ધર્મનો પ્રચાર થાય, એ માટે પાટલિપુત્રમાં એણે બૌદ્ધભિક્ષુઓનું એક સંમેલન યોજ્યું અને ભિક્ષુઓને દૂર-દૂરના પ્રદેશોમાં ધર્મ પ્રચારાર્થે પધારવા વિનંતિ કરી. આ સિવાય ગિરનાર આદિ અનેક સ્થાનોમાં એણે આજ્ઞા-લેખો અંકિત કર્યાં, તેમજ સ્તૂપોનું સર્જન કર્યું. આમ હોવા છતાં ક્યારેય જૈન શ્રમણો પર દ્વેષભાવવાળું વર્તન કરવાના ઝનૂનથી તો પ્રિયદર્શી અશોક દૂર જ રહ્યો.
પ્રિયદર્શી અશોક વીરનિર્વાણથી ૨૪૪ વર્ષ પછી સ્વર્ગવાસી બનતા પાટલિપુત્રનું સુકાન એના પૌત્ર સમ્રાટ સંપ્રતિએ સંભાળ્યું. પણ સંપ્રતિનું જીવન-ઘડતર અવંતિમાં થયું હોવાથી અને પાટલિપુત્રમાં એની સુરક્ષા જોખમી હોવાથી એને અવંતિની રાજ્ય-ધુરા સંભાળી લેવાનું યોગ્ય જણાતા, પાટલિપુત્રની રાજ્યપુરા અશોકના અનેક પુત્રોમાંના એક પુત્ર પુણ્યરથના ખભે સ્થાપવામાં આવી. અશોકની જેમ એ પણ પાકો બૌદ્ધભક્ત રહ્યો. વીરનિર્વાણના ૨૮૦ વર્ષ સુધી એણે પ્રિયદર્શી અશોકની જેમ બૌદ્ધ-ધર્મના પ્રચારાર્થે ઘણું ઘણું કર્યું. આ પછી પુણ્યરથ સ્વર્ગવાસી થતા એનો પુત્ર બૃહદરથ મગધનો માલિક બન્યો. આમ અશોક પછી પાટલિપુત્ર અને મગધ બૌદ્ધધર્મનું કેન્દ્ર બન્યું. જે પછીના બે-બે રાજાઓ સુધી ફાલી-ફૂલી રહ્યું. કાળ અને કુદરતનો સંકેત જોવા જેવો છે, આ પછી પુષ્યમિત્ર નામના એક એવા સરમુખત્યાર અને બળવાખોરે મગધની રાજ્ય સત્તા કબજે કરી કે, બૌદ્ધ ધર્મના બદ્ધમૂલ બનેલા મૂળિયા
મહારાજા ખારવેલ
NNNNNNN
૬૩