________________
દરેક ગામના કૂવા પૂરેલા, તળાવની પાળો ભાંગેલી, રસ્તા ખોદેલા, દુકાનો ઉજ્જડ. માણસ જોવા મળે નહીં.
ગુલામશાહ ખિજાતો જાય અને ખેપ કરતો જાય.
માણસને ખાવાનું ન મળે, જનાવરોને ચારો ન મળે. પાણી વિના તો એક ડગલુંય કેમ ચલાય ?
એમ કરતાં એ એક ગઢી પાસે આવ્યો. નાની શી ગઢી. એનું નામ મૂળની ગઢી.
ગામ આખું ઘરબાર છોડીને જતું રહેલું, પણ અંદર એંશી બુઢા એકઠા થયેલા.
એ હતા જાડેજા વીરો.
એમાં જમાનાનાં પાણી પીધેલા જગતસિંહ, માનસિંહ, ખેતસિંહ અને ધનસિંહ હતા. અજેસિંહ અને અભેસિંહ પણ હતા. - સવારનાં વૃંગાપાણી કરીને બેઠા હતા, ને ધૂળની ડમરી આકાશે ચડેલી દેખી.
માનસિંહે કહ્યું, “અલ્યા, મારી આંખું તો એંશી વર્ષે ઝંખવાણી. આજે સોમાં નવ બાકી છે. તમારામાં જેની આંખો સારી હોય, એ કોઠીએ ચઢી જુએ, મામલો શો છે ?”
- પંચ્યાસી વર્ષનો કેસરસિંહ મકવાણો ખડો થયો અને બોલ્યો, “ભાઈઓ, પાંચ વર્ષથી આંખમાં પરવાળાં આવે છે. નહીં તો આકાશમાં ઊડતાં ગીધને પાડતો. અલ્યા ખેતસિંહ, તેં તો ભગરી અને ચંદેરી ભેંસોનાં ઘી-દૂધ ખાધાં છે. તારી આંખ તો દીવા જેવી છે.”
ખેતસિંહ ખડો થયો. એણે કહ્યું, “ઝારાની લડાઈ પછી મેં ઘી-દૂધનું ૪ નીમ લીધું છે. અરે જુવાનજોધ દીકરો કપાય ને આપણને ઘી-દૂધ કેવાં? જ છતાં અડધો ગાઉ માથેરું જોઈ શકીશ.”
પણ સિત્તેરનો રાયસિંહ બેઠો હોય ત્યાં સુધી તમારે દખધોખો શો 14 કરવાનો ! અરે, રણમલ, મારી સાથે ચાલ.”
ખભે ઢાલ
