________________
વાઘા પારેખે નાના ભાઈને પડતો જોયી ને દોટ દીધી. બે છલાંગે એક મજલા પર. હવે એક દાદરો બાકી હતો, ને ઉપર ગુનેગાર ખડો તો!
પણ અફસોસ ! મહારાવના વફાદાર જમાદાર ડોસલવેણે આખો દાદરો હલબલાવી નાખીને નીચે ફેંક્યો. હવે તો હનુમાનજીને લંકાનો ગઢ ફેંકવા જેવું કપરું કાર્ય સામે આવીને ઊભું હતું !
ઉપરથી મહારાવ, જમાદાર ડોસલવેણ અને તેના સાથીદારોએ બંદૂકોની ધાણી ફોડવા માંડી, પણ ચારસોમાંથી એક પણ જવાંમર્દ આજે પાછો હઠવા આવ્યો નહતો; જાનફેસાની કરવા આવ્યો હતો; અન્યાય મિટાવવા રણે ચડ્યો હતો. પણ ત્યાં તો પગ નીચેની જમીન ગરમ-ગરમ લાગવા માંડી ! થોડી વારમાં ખબર પડી કે નીચેનો માળ સળગાવવામાં આવ્યો છે, અને આગને વિશેષ ને વિશેષ ભભૂકાવવા એમાં દારૂગોળો ઝીંકવામાં આવે છે !
વાઘા પારેખે પોતાનું મોત સામે જ જોયું, પણ શૂરાઓને અડધી ફરજે મોત કદી ગમતું નથી. એ કૃતનિશ્ચયી બન્યો. એણે તલવાર દાંતમાં પકડી એવી મોટી છલાંગ દીધી કે ઠેઠ દાદરાનો છેડો પકડી લીધો. ત્યાં ઉપરથી ગોળી આવી - સનુનુન્ !
વાઘો પારેખ વીંધાઈને નીચે પડ્યો.
વાઘો પારેખનું સ્થાન બીજાએ લીધું; એની પણ એ જ દશા ! અને નીચેથી આગની જ્વાળાઓ હવે ઉપર આવી રહી હતી. ધુમાડાના ગોટેગોટ આંખ-નાકને ગૂંગળાવી રહ્યા હતા. સજ્જડ રીતે દરવાજા ને બારીઓ બિડાતાં હતાં. થોડી વારમાં નીચેથી હબસી સિપાઈઓ ધસી આવ્યા.
ભયંકર ઘમસાણ મચ્યું.
ચારસોએ ચારસો જવાંમર્દીએ અજબ વીરત્વ દાખવ્યું ને ત્યાં ભિાઈને, ચંપાઈને, ગૂંગળાઈને મૃત્યુ પામ્યા.
એ રક્તવર્ણી સાંજ ઊગી ત્યારે મજૂરો ખાડો ખોદીને એમાં ચારસો લાશોને કોઈ પણ સંસ્કાર વિના ભંડારતા હતા. એ કાળી રાત મૃત્યુથી ભીષણ બની રહી !
જનતાનાં જૌહર D
25
