________________
તા. ૧૫-૧-૩૧
- જેન યુગ –
– જૈન ભંડારે –
તે બને સાક્ષર ભાઈઓના પ્રયાસને પરિણામેજ તેજ ગ્રંથમા
લામાં ક્યારનું છપાઈ ગયું છે. લીંબડીને ભંડાર કાઠિયાવાડમાં વેતાંબર જૈન-જૈન સાધુઓએ ગૂજરાતને સાહિત્યથી મોટામાં મટે છે. તેનું સુચીપત્ર ગ્રંથ અને ગ્રંથકારની સમૃદ્ધ કરવામાં-ઉત્તરથી દક્ષિણ સુધી શોભાવવામાં માટે નામાવલીને રચા અને લખ્યા સંવતવાળું સાક્ષર મુનિ શ્રી ફાળો આપે છે. દરેક ગામને શહેરમાં રહેતા ઉપાશ્રયમાં પુણ્યવિજયના મહા પ્રયાસના પરિણુમે બહાર પડી ચૂકયું છે; ગ્રંથ ભંડારો રાખી સાહિત્યને સાચવી રાખ્યું છે. તે દરેક ૫ણુ તે ઉપર્યુકત બે સુચીપત્રોની બરાબરી કરી શકે તેમ નથી, ભારની ટીપ મેળવી કોઇ એક કૃતિ કયાં મળે છે તેની નોધ છતાંયે તેવું પણ બીજૂ ભંડાર જેવાકે પ્રવર્તક શ્રીમન કાંતિલેવા ઉપરાંત હાલમાં જે જે પ્રસિદ્ધ ભંડારે છે તેને સમગ્ર વિજયજીના વડોદરા અને છાણીના ભંડાર, વિજયધર્મસુરિને જનતા સહેલાઈથી વિશેષ મુશ્કેલી વગર લાભ લઈ શકે, તે હાલ આગ્રામાં રહેલ ભંડાર, વિજયનેમિસુરિને ખંભાત અને માટે સાર્વજનિક કરાવવા પ્રયાસ સેવવાનો છે; અને જે જે અમદાવાદને ભંડાર, સુરતમાંના મેહનલાલજી ભંડાર, જેનાનદ અપ્રસિદ્ધ ભંડાર છે તેની શોધ ખોળ કરી બહાર લાવવાની જરૂર છે. પુસ્તક ભંડાર, જિનદત્ત સુરિ ભંડાર સીમંધર સ્વામીના મંદિ૧૭ મી ડીસેમ્બરેજ હમણાં પટણા (શ્રી મહાવીર
રમાંને ને વડા ચૌટાના ઉપાસરાનો ભંડાર, રાણપુરના, કચ્છ પ્રભુની વિહાર ભૂમિનું એક મુખ્ય નગર) માં ભરાયેલ ડાયના, કન્ન કત્તા ગુલાબ કુમારી લાયબ્રેરીના આદિ અનેક
સ્થળના ભડારાની ટીપ છપાઈ બહાર પડી નથી. તે દરેક ઍલ-ઈડિયા ઓરિયેન્ટલ કૅન્ફરન્સ' માં રાયબહાદુર હીરાલાલે
ભંડારના કાર્યવાહકે દ્રવ્યના અભાવે તેમ ન કરી શક્તા હોય પ્રમુખ તરીકે આપેલા વિદ્વત્તાભર્યા ભાષણમાં ભંડારની શોધખેાળની જરૂર સંબંધી ફકર ખાસ નોંધવા લાયક છે –
તે અમદાવાદનું હમણાં ભરાતું સાહિત્ય પ્રદર્શન તે સર્વમાંના
ચૂંથેની ટીપ કરતાં એકી સાથે સચીપત્ર કરી શકે. એટલુ A thorough exploration of Bhandaras,
તે પ્રદર્શનની સમિતિ કરે તે તેનું તેટલું કાર્ય પણ અવિચળ which the foresight and excellent arrange- રહેશે. બાકી જુદે જુદે સ્થળેથી મંગાવેલાં-ભેગાં કરેલાં પુસ્તકે ments of the Jainas have so carefully કાગળની કોથળીમાં રાખી તેના પર તેનાં નામાદિનું પ્રદર્શન
કરવાથીજ પ્રદર્શન કરવા માટે લીધેલી મહેનત સફળ નહિ Pattan Jaina Bhandaras Professor Peter
થઈ શકે. જે તે સ્થાના આશરા નીચે આ પ્રદર્શન ભરાય છે. son said: "I Know of no town in India
તે સંસ્થાએ સાહિત્યનું કાર્ય માથે લીધું છે એ તેનાં બધાં and only a few in the world which can
કાર્યોમાં એક રચનાત્મક સુંદર કાર્ય ગણાય અને તે ખરેખરું boast of so great a store of documents
રચનાત્મક અને સુંદર કાર્ય વાસ્તવિકપણે કરવામાં આવ્યું of such venerable antiquity. They would
છે તે મેં આ લેખમાં તેમજ અન્ય લેબમાં તેને કરેલી સુચbe the pride and jealously guarded tren
નાઓના અમલથી જ સિદ્ધ થઈ શકશે. sure of any University Library in Europe."
– મેહનલાલ દેશાઈ There are 13,000 manuscripts in Pattan, a descriptive and annotated catalogue of આબુને સાપ્તાહિક કર, which is in course of preparation.
આબુ દેલવાડાનાં આપણું પવિત્ર તીર્થોની મુલાકાત અર્થાત-જે ભંડારો જેનેની દીવ દષ્ટિ અને તેમના લેવા જનારને સાત દિવસથી વધુ રોકાણ થાય તે વધારાને ઉત્કૃષ્ટ પ્રબ ધેથી સંભાળપૂર્વક સે રક્ષિત રહ્યા છે તેની ફરી ફરીને આપવાના કની માગણી થયાનું જણાવવામાં આસંપૂર્ણ શોધખોળ થવાની છે. પાટણના જૈન ભંડાર વતાં તેમજ જાહેર વર્તમાન પત્રમાં આવેલી ચર્ચા જોતાં લઈએ તે તેના સંબંધી પ્રોફેસર પીટર્સને કહ્યું હતું. “મેં આ કાર્યમાં તપાસ કરી રપ કરવા માટે એક સબકમિટિ હિંદમાં પાટણ જેવું એક પણ શહેર નથી જોયું અને કેં. ની કાર્ય વાહી સમિતિની તા. ૧૯-૧૨-૩૦ની બેઠક વખતે આખા જગમાં કોઈ વિહ્વજ એવાં શહેરે છે કે જે નિમવામાં આવી હતી. આ કમિટિએ શ્રીમાનું ગુલાબચંદ ઠઠ્ઠા આટલી બધી ઘણી પ્રાચીનતાવાળા હસ્તલિખિત પ્રતેનો આપણું કૅન્ફરન્સના એક જનરલ સેક્રેટરીની હાજરીમાં તા. સંગ્રહ ધરાવી શકે છે. આ પ્રતે તે યુરોપની કોઈપણ ૨૯-૧૨-૩૦ ના રોજ કેટલીક ચર્ચા કરી કેટલેક તાર વ્યવહાર યુનિવર્સિટીના પુસ્તકાલયનો મગરૂરી લેવા લાયક અને કર્યો હતે. જે અન્યત્ર પ્રકટ કરવામાં આવ્યા છે. ત્યાર બાદ અદેખાઈ આવે એવી રીતે સંગ્રહી સાચવી રાખેલો ખજાને સીહીના ના. મહારાજ સાહેબ મુંબઈ પધારતાં સંસ્થાના થઈ શકે તેમ છે.” પાટણમાં તેર હજાર હસ્તલિખિત સ્થાનિક મહામ ત્રીઓએ તેઓશ્રીની રૂબરૂ મુલાકાત એકથી પ્રતા છે કે જેનું વર્ણનાત્મક અને ટીકાવાળું સુચીપત્ર વધારે વખત લીધી હતી, અને તેના પરથી જે નિર્ણય થઈ તૈયાર થાય છે.
શકયો છે તે અત્યારે અગાઉ પ્રકટ થયું છે. આ સ્થળે એટલું જ આ સૂચીપત્ર મૂળ સ્વર્ગસ્થ સાક્ષર ચિમનલાલ ડાહ્યાભાઈ નાંધવું. જરૂરી છે કે આબુ પર યાત્રાધે" જનાર બંધુઓ અને દલાલે તૈયાર કરેલું અને તેને સુધારી વિસ્તારી સુંદર આકારમાં નાએ કાઈ ખતના ૧૧ વિશેષ માહીતી સાથે મુકવાનું કાર્ય મારા મિત્ર પંડિતવર્ષ
આ તેમજ બીજી પણ કેટલીક ફરિયાદ છે જે ના. લાલચંદ ભગવાનદાસ ગાંધીએ તૈયાર કરેલું છે કે તે ગાયકવાડ મહારાજા સમક્ષ મુકવામાં આવી છે, અને સંબધ તપાસ કરી સરકાર તરફથી તેની પવિત્ર ગ્રંથમાલામાં છપાતું જાય છે. સીડી પંચ સાથે વિચાર કરી તેને સંતોષકારક નિવડે જેલમેરના પ્રાચીન ભડાર માંના પ્રાચીન ગ્રંથનું સુચીપત્ર આવશે એવી આશા આપવામાં આવી છે.
