________________
Ð જૈનશાસનના જ્યોતિર્ધરો ભાગ-૩
કરાવતો શેઠ શાંતિદાસ ઝવેરીના પૌત્ર શેઠ ખુશાલચંદ લક્ષ્મીચંદના જીવનનો એક પ્રસંગ પણ ખાસ જાણવા જેવો છે.
૧૮મા સૈકાનો એક સમય અમદાવાદ માટે કટોકટીનો કાળ સાબિત થયો હતો. મોગલોનો સત્તાસૂર્ય આથમી જતા મરાઠા-સત્તા આક્રમક બનીને ગુજરાતને લૂંટી રહી હતી. એથી ત્રાહિમામ્ પોકારતી પ્રજાની પીડાનો પોકાર ઝીલતી નીચેની પંક્તિ લોકજીભે ત્યારે ગવાતી સાંભળવા મળતી હતીઃ
‘હાલતા દંડે ચાલતા દંડે દંડે સારા દિન છાતી ઉપર પથ્થર મૂકી પૈસા લેતા છીન’.
અમદાવાદમાં ત્યારે નગરશેઠ ઉ૫રાંત મહાજનના મોવડી તરીકેનું સ્થાન-માન શેઠ ખુશાલચંદ લક્ષ્મીચંદ શોભાવતા હતા. શ્રી શાંતિદાસ ઝવેરીએ ભોગવી જાણેલી સત્તા અને સંપત્તિના વંશ અને અંશ પૌત્ર તરીકે શેઠ ખુશાલચંદને વારસા રૂપે મળ્યા હતા. પૂર્વજોના મસ્તકે અભિષિક્ત ‘નગરશેઠ’ તરીકેની જવાબદારીની જાળવણી કરતા શેઠ ખુશાલચંદ માટે આવી જવાબદારીની જાળવણીનું કાર્ય ઠીક ઠીક કઠિન હતું, કારણ કે મરાઠા-સત્તાના આક્રમણોના કારણે ‘ગોઝારા’ ગણાતા આ કાળમાંય ‘મહાજનના મોવડી' તરીકેની જવાબદારી ગાંઠનું ગોપીચંદન કરીને પણ શેઠ ખુશાલચંદે કઈ રીતે અદા કરી એ જાણવા જેવું છે.
મરાઠાઓએ સુરતને લૂંટ્યા બાદ તો સમગ્ર ગુજરાતમાં એવો સોંપો પડી ગયો હતો કે, મરાઠાઓનું નામ પડતાં જ સૌ થરથર ધ્રૂજવા માંડતા. અનેક ગામનગરોમાં લૂંટ થયા બાદ એક દહાડો એવી અફવાએ જોર પકડ્યું કે, મરાઠાઓની કરડી નજરનું ભોગ અમદાવાદ બને, આ દિવસો હવે બહુ દૂર નહિ હોય. શેઠ ખુશાલચંદના કાને પણ આ અફવા અથડાઈ. ત્યારે એમને પોતાની લક્ષ્મી સુરક્ષિત બનાવવા
