________________
) ૮ (
‘હું પરમાત્મા છું' સિદ્ધાંત હૃદયગત કરવાની કળા
સરળ છે. વળી બીજા બધા સિદ્ધાંતો સમજવા હું પપ્પાભા છે”
છતાં આ એક સિદ્ધાંત નથી સમજાયો તો તે કાંઈ | એક સર્વગ્રાહી સિંદ્ધાંત.
સમજ્યો નથી. કેમ કે, જેમ હાથીના એક જ પગલામાં બીજા બધાં પગલાઓ સમાવેશ પામે
છે, તેમ આ એક જ સિદ્ધાંતમાં બીજા બધા यल्सिद्धावन्य प्रकरण सिद्धि सो अधिकरण सिद्धांत :||३०||
સિદ્ધાંતો સમાવેશ પામે છે તેવો આ સર્વગ્રાહી યથા તેહેન્દ્રિયતિરિnો ગાતા ||૩૧||
સિદ્ધાંત છે , ભાવાર્થ : જે સિદ્ધાંતની સિદ્ધિમાં તે પ્રકરણ સબંધી અન્ય સિદ્ધાંતોની ચિંદ્ધિ પણ સમાયેલી છે તેવા સિદ્ધાંતને અંધારણ સિદ્ધાંત કહે છે. જેમ છે, દેહ અને ઈન્દ્રિયોથી ભિન્ન ‘હું એક શાયદ આત્મા .” (અર્થાત્ “હું પરમાત્મા છું' એ સિદ્ધાંતની રિદ્ધિમાં પારમથઇ અન્યસિદ્ધાંતોની સિદ્ધિ છે.
(ન્યાયદર્શન સૂત્ર : ૧/૧/૩૦, ૩૧) જે એક સિદ્ધાંતના અધિકરણ એટલે કે આધારમાં તેને લગતા બીજા અનેક સિદ્ધાંતો આવેલા હોય તેને અધિકરણ સિદ્ધાંત કહે છે. અધિકરણને વ્યાપક કે સર્વગ્રાહી સિદ્ધાંત પણ કહે છે. અધિકરણ સિદ્ધાંત તે વિષયને લગતા બીજા બધાં સિદ્ધાંતોમાં પ્રસરી કે ફેલાઈ જતા હોય તેવી વિશાળતા ધરાવનાર હોવાથી તેને વ્યાપક કહે છે. ‘હું પરમાત્મા છું' એ સર્વગ્રાહી સિદ્ધાંતમાં અધિકરણ સિદ્ધાંતમાં તે પ્રકરણ સંબંધી સઘળાં
સમાવેશ પામતા અનેક સિદ્ધાંતો પૈકી નમૂનારૂપ સિદ્ધાંતો સમાઈ જતા હોવાથી તેને સર્વગ્રાહી મહત્ત્વનાં દશ સિદ્ધાંતો આ નીચે આપવામાં આવે છે. સિદ્ધાંત પણ કહે છે.
૧. દ્રવ્યની માતંત્રdi. હું પરમાત્મા છું' એ આવો અધિકરણ, વ્યાપક
2. સ્વભાવની સંપૂર્ણતા કે સર્વગ્રાહી સિદ્ધાંત છે. આ એક જ પારમાર્થિક
ભેદજ્ઞાન એ જ સવજ્ઞાન સિદ્ધાંતની સમજણમાં બીજા બધા પારમાર્થિક વીતરાગતા એ જ ધર્મ પ્રયોજનભૂત સિદ્ધાંતોની સમજણ સમાયેલી છે. ૫. ધર્મનું મૂળ : મમ્મદgin આ એક સિદ્ધાંતને સમજ્યા વિના બીજો કોઈ
૬. મોક્ષનો માર્ગ એ સમજણનો મા
૩. પપઘર્થનું અigru પારમાર્થિક પ્રયોજનભૂત સિદ્ધાંત સમજી શકાતો
૮. નિમિત્તની નિરપેક્ષતા નથી. અને આ એક જ સિદ્ધાંતને સમજી લેવામાં
E. દ્રથષિ મમ્મદષ્ટિ આવે તો પછી બીજા બધા સિદ્ધાંતો સમજવા સાવ ના. પાંચ સમવાયમાં પુરુષાર્થની મુખ્યતા.
3.
