Book Title: Gnatadharmkathanga Sutram Part 01
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
अनगारधर्मामृतवर्षिणी टीका. सू. ३ सुधर्मस्वामिनःचम्पानगर्यां समवसरणम् ७३ धर्मवरचातुरन्तचक्रयत=लोकोत्तर धर्ममवत्तकस्तेन धर्मवरचातुरन्तचक्रवर्त्तिना । 'दीवो' द्वीपः संसारसमुद्रे निमज्जतां द्वीप 'तुल्यः, 'ताणं' त्राणं = कर्मकदर्थितानां भव्यानां रक्षणसक्षणः, अतएव तेषां 'सरणगई' शरणगतिः = आश्रयस्थानम्, 'पहाणं' प्रतिष्ठानं= कालत्रयेऽप्यविनाशित्वेन स्थितः, तेन, अत्र तृतीयार्थे प्रथमा । 'अप्पडियवर नाण दंसणधरेणं' अप्रतिहतवरज्ञानदर्शनघरेण प्रतिहतं - भित्याधावरणस्खलितं न प्रतिहतम् अप्रतिहतं, ज्ञानञ्चदर्शनञ्चेति ज्ञानदर्शने, अप्रतिहते बरज्ञानदर्शने अप्रतिहतवरज्ञानदर्शने, धरतीतिधरः - अप्रतिहतवर ज्ञानदर्शनयोर्धरः, सुखावह बनते हैं। धर्मरूपी श्रेष्ठ चातुरन्त चक्र से वर्तन करने का प्रभु का स्वभाव है अतः वे धर्मरचातुरन्त चक्रवर्ती हैं। इस का निष्कर्षार्थ यह है कि प्रभुने जिस धर्म की प्ररूपणा की है वह लोकोत्तर है। ऐसे लोकोत्तर धर्म के प्रवर्तक प्रभु के सिवाय और दूसरा कोई नहीं हो सकता है । प्रभु द्वीप तुल्य इसलिये प्रकट किये गये हैं कि वे संसाररूपी समुद्र में डूबते हुए प्राणियों को एक द्वीप के समान सहारा प्रदान करने वाले
। "त्राणं" प्रभु कर्मों से कदर्थित हुए भव्य जीवों को रक्षण करने में समर्थ हैं इसलिये त्राणरूप हैं। इसलिये " शरणगतिः" उन्हें आश्रयस्थान हैं । कालय में भी अविनाशीरूप से स्थित्त रहने के कारण प्रभु प्रतिष्ठान स्वरूप हैं अप्रतिहत वरज्ञानदर्शन घर-प्रभु के अनन्तज्ञान और अनन्त दर्शन त्रिकाल में भी किसी भी पदार्थ द्वारा प्रतिहत नहीं हो सकते हैं - इसलिये उन्हें अप्रतिहत कहा गया है। अप्रतिहतज्ञान और दर्शन को धारण करने वाले केवल एक प्रभु हैं इसलिये वे उस विशे એનાથી જીવના અન્ને લેાક [ઇહલેાક અને પરલાક] સુખી અને છે. ધરૂપી શ્રેષ્ઠ ચાતુરન્ત ચક્રવડે વર્તવાની પ્રભુની ટેવ છે. એટલા માટે તે ધર્માંવર ચાતુરન્ત ચક્રવર્તી છે. અને નિષ્કર્ષરૂપે આ અર્થ છે કે પ્રભુએ જે ધર્મની પ્રરૂપણા श्री छे, ते [धर्म] बोअत्तर [अलौटि अथवा असाधारण ] है. मेवा सोअत्तर धर्मने પ્રવનાર પ્રભુ વિના અન્ય ખીજે કાઇ પણ ન થઈ શકે . પ્રભુને દ્વીપ (બેટ)ના જેવા એટલા માટે ખતાવવામાં આવ્યા છે કે તે સંસારરૂપી સમુદ્રમા ડૂબનારા પ્રાણિઓને એક દ્વીપની જેમ સહારો આપનાર છે. ‘ત્રાણુ' કર્મો વડે કથિત [દુખત] થયેલ છવાનું રક્ષણ કરવામાં પ્રભુ સમર્થ છે, એટલા માટે ત્રાણુરૂપ છે એથી જ શરણુ ગતિ' તેનું આશ્રય આપનારૂં સ્થાન છે. ત્રણે કાળમાં પણ અવિનાશીરૂપે [એક३ये] स्थित रहेवाने सीधे प्रभु प्रतिष्ठान स्व३य छे. 'अप्रतिहतवरज्ञानदर्शनधरं ' પ્રભુનું અનન્તજ્ઞાન અને અનન્તદન ત્રણે કાળામાં પણ અમે તે પદ્મા વડે પ્રતિહત [પ્રતિબંધ પામેલુ] થઈ શકતું નથી, એથી જ તેમને અપ્રતિહત કહેવામાં આવ્યા છે. ફ્કત એક પ્રભુ જ અપ્રતિહતજ્ઞાન અને દનને ધારણ કરનારા છે. એટલા માટે તેઓને આ
