Book Title: Bhaktamara Kalyanmandir Namiun Stotratrayam
Author(s): Hiralal R Kapadia
Publisher: Devchand Lalbhai Pustakoddhar Fund
View full book text
________________
१७४
कल्याणमन्दिरस्तोत्रम् योगिनः ('बहुव्रीहिः')। 'हृदयाम्बुजकोशदेशे' हृदयकमलकर्णिकामध्यदेशे । हृदयमेवाम्बुजं हृदयाम्बुजं 'कर्मधारयः', हृदयाम्बुजस्य कोशो हृदयाम्बुजकोशः 'तत्पुरुषः', हृदयाम्बुजकोशस्य देशो हृदयाम्बुजकोशदेशः 'तत्पुरुषः' तस्मिन् । 'परमात्मरूपं' परब्रह्ममयम् । परमश्चासावात्मा च परमात्मा 'कर्मधारयः', परमात्मैव रूपं यस्य स परमात्मरूपस्तं 'बहुव्रीहिः । एवंविधं त्वामन्वेषयन्ति-मार्गयन्ति, ज्ञानचक्षुषा विलोकयन्तीत्यर्थः । नन्विति प्रश्ने । यदिवा पूतस्य निर्मलरुचेः अक्षस्य कर्णिकायाः अन्यत् पदं-स्थानं किं सम्भवि ? अपि तु न । कर्तर्युक्तिः । 'यदिवा' अथवा । 'पूतस्य' पवित्रस्य । 'निर्मलरुचेः' विमलकान्तेः । निर्मला रुचिर्यस्य स निर्मलरुचिस्तस्य 'बहुव्रीहिः' । एवंविधस्य अक्षस्यकमलबीजस्य कर्णिकाया अन्यत् पदं-स्थानं किं सम्भवि?। सम्भवतीत्येवंशीलं सम्भवि । अशुद्धा क्रिया । कर्णिकेव अक्षस्य स्थानं स्यात् , नान्यदिति भावः । मालवदेशे हि पद्मस्य वीजं अक्ष इति व्यपदिश्यते जनैरिति महाकविना तथैवोचे । त्वमपि सकलकर्ममलापगमात् प्रकटीभूतजीवस्वरूपः । पूतो-निर्मलः चारुरुचिश्चासि, अतस्तवापि योगिहृदयाम्बुजान्नापरं स्थानं भवेत् । इति चतुर्दशवृत्तार्थः॥ १४ ॥
मा० वि०-त्वां योगिन इति । हे जिन! त्वां प्रति योगिनः सदा हृदयाम्बुजकोशदेशे परमात्मरूपं अन्वेषयन्ति-विलोकयन्ति । 'अन्वेषयन्ति' इति क्रियापदम् । के कर्तारः? 'योगिनः' ध्यानिनः। कं कर्मतापन्नम् ? 'त्वाम् । किंलक्षणम् ? 'परमात्मरूपं' परब्रह्मरूपम् । कस्मिन् ? हृदयमेवाम्बुज-कमलं तस्य कोशः-कर्णिका तस्य देशो-भागः तस्मिन् ('हृदया०')। यदिवेति युक्तार्थे । नूनम् इति सम्भावनायाम् । पूतस्य निर्मलरुचेरक्षस्य कर्णिकायाः सकाशात् किं अन्यत् पदं सम्भवि? अपि तु न सम्भवि-न सम्भवशीलम् । 'सम्भवि' इति क्रियापदम् । किं कर्तृ? 'पदं स्थानम् । किम् ? 'अन्यत्' पृथक् । कस्याः ? 'कर्णिकायाः' बीजकोशात् । कस्य ? 'अक्षस्य' कमलबीजस्य, लोके कमलकाकडीति प्रसिद्धस्य । अक्षस्य कथम्भूतस्य ? 'पूतस्य' पवित्रस्य । पुनः किंलक्षणस्य 'निर्मलरुचेः' विमल. कान्तेः । त्वमपि चाक्षः पूतश्च निर्मलरुचिश्च तेन तवापि योगिनां हृदयाम्बुजकोशदेशे एव स्थितियुक्तिमती । अक्षशब्देन जीवः कमलवीजं च, तेनार्थद्वैविध्येन व्याख्यानं शब्दच्छलेन॥
परमश्चासौ आत्मा च परमात्मा, परमात्मनो रूपं-स्वरूपं तम् (तत्)। 'पूगश् पवने' (सिद्ध० धा०), क्तप्रत्ययः, षष्ठयां पूतस्य । निर्मला रुचिर्यस्य स निर्मलरुचिस्तस्य । अन्यशब्दस्य प्रथमा सेः 'पञ्चतोऽन्यादेरनेकतरस्य दः' इति (सिद्ध०१-४-५८) सूत्रेण दुत्वनिष्पत्तिः । सम्भवोऽस्यास्तीति सम्भवि नलोपे सेर्लोपे च सिद्धिः । कर्णिकाशब्दः
१ कर्चुक्तिः इति घ-पाठः।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org

Page Navigation
1 ... 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 325 326 327 328 329 330 331 332 333 334 335 336 337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370 371 372 373 374 375 376 377 378 379 380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399 400 401 402 403 404 405 406 407 408