Bhaktamara Kalyanmandir Namiun Stotratrayam

Author(s): Hiralal R Kapadia
Publisher: Devchand Lalbhai Pustakoddhar Fund

Page 295

१७०
कल्याणमन्दिरस्तोत्रम् धारयः'। किं न पीतं?-किं न जठरान्तीतं? अपि तु तदपि पीतमेव। अग्निसमा हरादिदेवाः पानीयतुल्यः कामो वडवाग्निसदृशो भगवानिति उपनयस्तु सुकर एव । अस्मिन् वृत्ते कवीन्द्रेण-श्रीसिद्धसेनदिवाकरेण पठ्यमानेऽमोघवचःशक्त्या लिङ्गभेदोऽजायत । वीतरागस्वरूपाभिधानाच्च वीतरागस्य श्रीपार्श्वनाथस्य मूर्तिः प्रकटीबभूव । इत्येकादशवृत्तार्थः ॥११॥
मा०वि०-यस्मिन्निति । हे जिन! यस्मिन् रतिपतौ हरप्रभृतयः-ईश्वरादयोदेवा हतप्र. भावा वर्तन्ते। 'वर्तन्ते' इति क्रियापदम् । के कर्तारः? 'हरप्रभृतयः' । कस्मिन् ? 'यस्मिन् । किंलक्षणाः? हतः प्रभावो-महिमा येषां ते 'हतप्रभावाः' । सोऽपि रतिपतिः-कामः त्वया क्षणेन क्षपितः-क्षयं नीतः। 'क्षपितः' इति क्रियापदम् । केन का? 'त्वया' । कः कर्मतापन्नः? 'रतिपतिः' । केन ? 'क्षणेन' । रतिपतिः कः? 'सः' प्रसिद्धावदातः । कथम् ? 'अपि' । उक्तार्थ निदर्शनविषयीकरोति । अथेति युक्तार्थे । येन पयसा-पानीयेन हुतभुजो -वह्नयो विध्यापिताः । 'विध्यापिताः' इति क्रियापदम् । केन का? 'येन' । केन? 'पंयसा' । के कर्मतापन्नाः? 'हुतभुजः' । तदपि पयो-जलं दुर्धरवाडवेन-उत्कटसमुद्राग्निना किं न पीतम् ? अपि तु पीतम् । 'पीतम्' इति क्रियापदम् । कथम् ? 'न' । अत्र काकुध्वनिना अङ्गीकार एवागतः । केन का? 'दुर्धरवाडवेन' । किं कर्मतापन्नम् ? 'तत्' । कथम् ? 'अपि' । अपिरत्रातिशयार्थः । अत्र काव्ये जिनेति सम्बोधनपदमध्याहायेम् , अन्यथा भ्राजमान न स्यात् ॥ __ यशब्दः सप्तमी डौ 'आ देरः' (सिद्ध० २-१-४१) इति दस्य अत्त्वे पूर्वाकारलोपे 'डे: स्मिन्' (सिद्ध०१-४-८) इति डेः स्मिन्आदेशे यस्मिन्निति सिद्धम् । हरः प्रभृ. तिर्येषां ते हरप्रभृतयः। प्रभृतिशब्दे 'जस्येदोत्' (सिद्ध०१-४-२२) इति एत्त्वे ए अय् कृते जसि हरप्रभृतयः इति सिद्धम् । हतः प्रभावो येषां ते हतप्रभावाः । युष्मशब्दस्य टायां 'टाङ्योसि यः' (सिद्ध० २-१-७) इति दस्य यत्वे त्वया इति सिद्धम् । अत्र विश्लेषादि पूर्वोक्तत्वान्नोक्तं, परमभ्यूह्यम् । रत्याः पतिः रतिपतिः। विपूर्वः 'ध्यै चिन्तायां' (सिद्ध० धा०) ध्यैधातुः 'आत् सन्ध्यक्षरस्य' (सिद्ध० ४-२-१) इति सूत्रेण आकारः णिग्प्रत्ययः ‘अतिरीब्लीहीनूयिक्ष्माय्यातां पुः' (सिद्ध०४-२-२१) इति पुगागमः क्तप्रत्ययः इडागमः सेट् 'क्तयोः' (सिद्ध० ४-४-४०) इति णिग्लोपः जसि विध्यापिता इति जातम् । हुतं भुञ्जन्तीति हुतभुजः । 'पीच् पाने' (सिद्ध० धा०) पीधातुः क्तप्रत्ययः प्रथमा सौ क्लीवे पीतं इति जातम् । दुर्धरश्चासौ वाडवश्च दुर्धरवाडवस्तेन । इत्येकादशवृत्तव्याख्यालेशः ॥ ११ ॥
He establishes the pre-eminence of Lord Pārs'va in virtue of His dispassion.
Even that Cupid (the husband of Rati) who baffled even Hara (Siva ) and others was destroyed within a moment by Thee. (For), is not even that water which extinguishes ( earthly) conflagrations swallowed up by the irresistible submarine fire ? (11)