Apbhramsa of Hemchandracharya

Author(s): Hemchandracharya, Kantilal Baldevram Vyas, Dalsukh Malvania, H C Bhayani
Publisher: Prakrit Text Society Ahmedabad

Page 132

(103)
while in जइ भग्गा पारकडा तो सहि मज्झु प्रिएण (Vide : sātra 379.2) र has been preserved.
399. अभूतः अपि (= प्रक्षिप्तः) (रः) क्वचिद् भवति ।
In Apabhramsa sometimes a non-existent i.e. spurious र् is developed. e. g. (1) व्यासः महर्षिः एतद् भणति यदि श्रुतिशास्त्रं प्रमाणम् ।
मातृणां चरणौ नमतां दिवा दिवा (= दिवसे दिवसे) गङ्गास्नानम् ॥ “Vyāsa, the great sage, says that, if the authority of the Vedas and the Sāstras is to be accepted, those who pay their obeisance to the feet of their mothers attain everyday (the merit of) a holy bath in the Ganges."
Here in वासु an adventitious (प्रक्षिप्त) र has crept in.
This spurious insertion of I is only occasional. Cf. e. g. वासेण वि भारह-खम्मि बद्ध ।। (= व्यासेन अपि भारतस्कम्मे बद्धाः ॥)
“Even Vyāsa has fixed in the Bhārata parvans... खंभ < Vedic स्कम्भ, = 'a pillar,' 'support.'
400. आपद्-विपद्-संपद्-एतेषां 'द'-स्य 'इ:' (भवति)। . In Apabhramsa in आपद्, विपद् and संपद् द् changes to इ.1 E. g. अनउ करतहो पुरिसहो आवइ बावइ । (= अनयं कुर्वतः पुरुषस्य बाप erila 1) “Calamity befalls persons doing an unjust act.” विवइ । (= विपद् )। संपइ । (= संपद् )।
According to the condition (अधिकार ) of generality (प्रायः) in गुणहिं न संपय कित्ति पर। (Sutra 335.1) द् of संपद् changes to य. __401. 'कथं यथा-तथा' (एतेषां अव्ययानां) 'थ'-आदि( अवयवस्य) 'एम-इम-इह-इध'- इत्यादि डित् (आदेशाः भवन्ति )।
_In Apabhramsa, the थ्-(आदि) element (अवयव) (i. e. थं or था) of the (adverbs) कथं, तथा, यथा assumes four adesas एम, इम, इह, इध. I. Dr. Bhayani traces the process of this evolution as Sk, #96>
Pr संपया > Ap. संपय > Ap• संपइ. cf, Bhayani, op. cit. , p. 149.