________________
નાકીમાં વૈદ્યના દૈવી કાય ?
( ૧૨૫ )
વનસ્પતિ એમ પાંચ છે. બે, ત્રણ, ચાર પાંચ ઇંદ્રિયવાળા ને જ'ગમ અર્થાત્ સ વ સમજવા.
એ પગ, ચાર પગ, પગ વગરના, પગવાળા એમ તિય ચના ચાર વિકલ્પ છે. પશુ-૫'ખી, સરીસિવ પેટથી ચાલનાર ભ્રમર મધુકરાદિ ઘણા પ્રકાશ છે. જળસ્થળ 'તેમાં ચાલનારા, આકાશમાં ઊડનારા આ દરેક તિ ચ ગતિના વેને અપમાત્ર સુખ, ઘણુ* દુ:ખ હોય છે પૃથ્વી ખેાદવી, ખણવું, વિદાણ, તપાવવુ, સળગાવવું, ધમવુ, માંધવુ', મરડવુ, પરસ્પર એક બીજાનાં શસ્ર બની અગ્નિમાં પાણી પડે ખારા પાણીમાં મીઠાં પાણી પડે, ફૂવાના પાણીમાં તળાવનાં પાણી પડે, વનસ્પતિને છરી ચપ્પુથી કાપે, તે વગેરેથી સ્થાવર વાને દુ:ખ થાય છે. નિર્દય મનુષ્યે વાંકા કૃહાડાથી વનસ્પતિઓને છેદે છે, ચુવ ના દુ:ખી થઈ ઔષધીઆ, અનાજ વગેરે લગે છે. પાણીના જ્વે ખીજયાતિમાં મીંચાય છે, વળી બીજા યત્ર-પ્રયાગથી નાશ કરાય છે. નિય સમર્થ દૃઢ બાહુદડથી ભેટ્ટાએલ અને તલવાર કુહાડાથી કપાઇ વનસ્પતિપણામાં જંગલમાં ઘણી વખત ભૂમિપર રંગોળાયા, સખત પવનના વેમથી ભાંગી ગયેલ ભાથી નમી પડેલી ડાળી, કડકડ શબ્દ કરતી વનમાં ઘણી વખત ભાંગી ગઈ, ધમ સળગતા અગ્નિની ભયંકર જ્વાળાથી જેનાં પાંદડાં સળગી ગયાં છે તેવા તડતડ કા અગ્નિ વડે કરીને 'હે રાજા તુ' ઘણી વખત બળી ગયા. કોઇ જગ્યા પર વાસણી વીજળી પડવાથી, કૈાઇ જગ્યા પર પાણીના વેગથી, કેાઈ જગ્યા પર હાથીની સુઢથી વૃક્ષપણામાં હે રાજન! તું ભગ્ન અન્યા હશે,
(કુવલયમાલા-પુત્ર ૩પ.)
