________________
( ૨૩૨ )
અન્તિમ સાધના છું. ચડવામાં કે ઉતામાં પગથિયાં સમાન સંખ્યાવાળાં હોય છે. (૯૮૩) ઉત્સર્ગ–અપવાદનાં લક્ષણ કહે છે
હ૮૪-પરિપૂર્ણ વ્યાદિથી યુક્ત રામનુષ્ઠાન, જેમ કે, વજસ્વામીને દેવતાઓ કેળાપાક કે ઘેબર કવ્ય વહોરાવવા આવ્યા ત્યારે આ કયું દ્રવ્ય પ્રહણ કરવાનું છે, તે દ્રવ્ય આહારના ૪૮ દોષરહિન દ્રવ્ય છે કે કેમ? ક્ષેત્ર કયું છે? કાળ વહેવા લાયક છે કે કેમ? વહેરાવનાર રાજકે દેવ તો નથી ને? ... રાજપિડ દેવપિડ સાધુને કહપે નહિં ઈત્યાદિક કળ્યાદિકની પૂર્ણ તપાસ કરીને પછી નિર્દોષ, કહ્યું તેવું હેય તે સામાન્ય કાળે-ઉત્સગ માટે ગ્રહણ કરવું. તે દ્રવ્યાદિથી રહિત જે અનુષ્ઠાન, તે અપવાદ કહેવાય. દ્રવ્યાદિયુક્તની અપેક્ષાએ તેનાથી રહિતને જે અપવાદ માગ સેવવાને હેયા પર તુ હવ્યાદિકવાળાને અપવ દમાગ સેવવાને ન હોય, જે ઔચિત્યથી અનુષ્ઠાન તે ઉત્સગ અને ઔચિત્ય-રહિત અનુષ્ઠાન, તે અપવાદ. જે એક બીજા અનુષ્ઠાનથી વિપરીત પક્ષના અનુષ્ઠાન તે ઉત્સગ–અપવાદ અનુઠાન નથી, પરંતુ સંસારને અભિનંદન આપનારી વધારનારી ચેષ્ટા છે. (૭૮)
હવે ઉપદેશનુ સર્વસ્વ અથવા નીચાડ કહે છે –
૭૮૫-સર્વજ્ઞ ભગવંતને વચનાનુસાર રાગ-દ્વેષાદિથી અકલુષિત મનના પરિણામ, જે ભવાતરમાં સાથે આવનાર થાય, તેવા અનુબન્ધવાળા શુભ પરિણામ માટે પ્રયત્ન કર. ઉત્સર્ગ અને અપવાદ બને અવસ્થામાં આ શુદ્ધ ભાવ અને આજ્ઞા યોગ ગણેલ છે, માટે તેવો પ્રયત્ન કરવો. (હ૮) કેમ ? જે માટે કહેવું છે કે –
